________________
अव्ययानि
२४७
अश्व ददाति । कारकादिति किम् ? बहुनां स्वामी । इष्टानिष्ट इति किम् ? बहु ददाति श्राद्ध, अल्प' ददाति प्राशि त्रादौ । पकारः पित्कार्यार्थः ।।
કારવાચક બહુ” અર્થવાળા શબ્દને ઈષ્ટ અર્થને સંબંધ હેય તે રાષ્ટ્ર - ગર્- પ્રત્યય વિકલ્પ થાય છે અને “અલ્પ” અર્થવાળા શબ્દને અનિષ્ટ અર્થને સંબંધ હોય તો પુરાપણ પ્રત્યય વિકપે થાય છે. પ્રારાZ-જમનારા-વગેરે ઈષ્ટ કહેવાય અને શ્રાદ્ધ-વગેરે અનિષ્ટ કહેવાય.
ઈષ્ટ-બહુ અર્થક-ગ્રામે વહુવઃ વદુરઃ વા વરિ-જમનારાએને ગામમાં ઘણા લોકે દે છે–ભેજન આપે છે.
ઈટ–બહુ અર્થક-ઝાને મૂરઃ મૂરિશઃ વા રર-જમનારાએને ગામમાં ઘણા લોકે દે છે–ભોજન આપે છે.
અનિષ્ટ-અ૯૫ અર્થક–ગરપ૬ રજૂરઃ વા ધન રે – શ્રાદ્ધમાં થોડું ધન દે છે.
તે તાઃ વા ધનં રૉ-શ્રાદ્ધમાં થોડું ધન આપે છે.
વંદુ દ્રત્તે શ્રાદ્ધ, સારાં કાશિત્રે – શ્રાદ્ધમાં બહુ આપે છે અને જમનારને અ૮૫ ડું આપે છે આ પ્રયોગમાં અનિષ્ટ રૂપ શ્રાદ્ધમાં બહુ આપે છે અને ઈષ્ટરૂપ જમનારને ઓછું આપે છે એટલે “બહુનો સંબંધ અનિષ્ટ સાથે અને “અ૯૫” સંબંધ ઈષ્ટ સાથે છે તેથી આ નિયમ ન લાગે.
