________________
૭િ૨
જૈનધર્મનો સરળ પરિચય પર્યવે અને કેવલજ્ઞાનાવરણ, આ પાંચ આવરણ આત્માના મતિ વગેરે વિશેષ જ્ઞાનને અટકાવે છે. માન ઈન્દ્રિય કે મનથી થતું જ્ઞાન. જ્ઞાન=કથન, શાસ્ત્ર વગેરેથી થતું શબ્દાનુસારી જ્ઞાન. અવધિ =ઈન્દ્રિય કે શાસ્ત્ર આદિની સહાય વિના સીધું આત્માને થતું રૂપી દ્રવ્યનું પ્રત્યક્ષ. મન:પર્યવ = અઢીદ્વિીપમાંના સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયના મનનું પ્રત્યક્ષ. આ જ્ઞાન અપ્રમત્ત મુનિને જ થાય. કેવળજ્ઞાન = સર્વ કાળને સવ પર્યાય સહિત સર્વજોનું આત્માને થતું સાક્ષાત્ જ્ઞાન. અહીં મતિજ્ઞાનમાં ચાર અવસ્થા છે, અવગ્રહ, ઈહા, અપાય અને ધારણા. અવગ્રહ=પ્રાથમિક સામાન્ય ખ્યાલ, ઈહ ઉહાપોહ અપાયનિર્ણય; ધારણ અવિસ્મરણ દા. ત. અસ્પષ્ટ “કંઈક એવો ભાસ એ અવગ્રહ. પેલું કુંડુ કે માણસ એ ઈહા. નજીક જતાં માણસ યા કુંડાને નિર્ણય થાય એ અપાય. એને મનમાં ધારી રખાય એ ધારણ.
(૨) દશનાવરણ –દર્શનાવરણ સામાન્ય જ્ઞાનને કિનાર કર્મ. ચક્ષુ દશનાવરણ (ચક્ષુથી દેખી ન શકાય) અચક્ષુ દર્શનાવરણ (અન્ય ઈન્દ્રિય કે મનથી અદર્શન), અવધિ, કેવલ ;- ૪ દર્શના૦ + ૫ નિદ્રા = નવ દર્શનાવરણ કર્મપ્રકૃતિ. પાંચ નિમાં ૧. નિદ્રા = અ૫ નિદ્રા જેમાં સુખેથી જગાય તે, ૨. નિદ્રા નિદ્રા=ગાઢ નિધ, જેમાં કષ્ટ જગાય તે; ૩. પ્રચલા=બેઠા કે ઉભા નિદ્રા આવે તે ૪. પ્રચલપ્રચલાચાલતા નિદ્રા આવે તે ૫. સ્યાનદ્ધિ= જેમાં જાગ્રતુની જેમ નિદ્રામાં દિવસે ચિંતવેલ કઠોર કાર્ય
