________________
બંધ-અષ્ટકર્મ–
આમાંના પહેલા ચાર એ આત્માના ખાસ ગુણ, નિર્મળતાના ગુણ છે એને રોકનારા એ પહેલા જ કર્મને ઘાતી કર્મ કહે છે. બાકીના ૪ અઘાતી.
આ આઠેય કમના અવાંતર ભેદ છે તે આગળ સમજાશે.
૮ કરણ જૈન શાસ્ત્રો કહે છે કે કર્મ જે બંધાય, તે બધા તેવા જ રૂપે અને તે રીતે જ ઉદયમાં આવે એવું નથી બનતું; અર્થાત એની પ્રકૃતિ, સ્થિતિ અને રસમાં ફરક પણું પડી જાય છે. આનું કારણ જીવ જેમ કર્મનું બંધન કરે છે, તેમ સંક્રમણું વગેરે પણ કરે છે. આ બંધન સંક્રમણ વગેરેના આત્મવીય–ગને કરણ કહે છે.
કરણે આઠ છે–બંધનકરણ, સંક્રમણુકરણ, ઉદવર્તના, અપવર્તના, ઉદીરણા , ઉપશમના, નિધત્તિ અને નિકાચનાકરણ. (૧) બંધનકરણમાં તેવા તેવા આશ્રવના યોગે થતા કર્મબંધની પ્રક્રિયા આવે. (૨) સંકમણુકરણમાં એક જાતના કર્મ–પુદગલનું તે જ જાતના બીજા રૂપના કર્મપુગલમાં સંક્રમણ થવાની પ્રક્રિયા આવે. સંક્રમણ એટલે વર્તમાનમાં બંધાતા કર્મ-પુગલમાં પૂર્વના સિલિકમાં રહેલા કર્મમાંથી કેટલાકનું ભળી તે રૂપે બની જવું તે. દા. ત. અત્યારે શુભ ભાવનાને લીધે શાતા વેદનીય કર્મ બંધાતું હોય, તે તેમાં પૂર્વના સંચિત કેટલાક આશાતા કમ ભળી શાતારૂપ બની જાય, તે આશાવાદનીયનું સંક્રમણ થયું ગણાય. એથી
પ્રક્રિયા : સિહ
. અને તેમાં
