________________
૨૧૬
દાન અને શીળ ચારે ય લબ્ધિરૂપે પરિણામ થયા પછી સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ થઈ શકે અથવા ન પણ થાય તેને ખાસ નિયમ નથી. પરંતુ ચાર લબ્ધિ વિના કયારેય પણ સમ્યગ્દર્શની પ્રાપ્તિ થઈ શકતી નથી એ નિયમ છે માટે સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છાવાળા જીવે આ ચાર લબ્ધિ રૂપ ભાવ પ્રાપ્ત કરવા આવશ્યક છે.
પ્રાયોગ્ય લબ્દિરૂપ ભાવમાં જીવ પિતાને ધર્માત્મા માની લીએ છે. લોકો પણ તેને ભક્ત, ધર્માત્મા આદિ નામોથી સંબોધન કરે છે. અને તેથી જીવ પિતાને કૃતકૃત્ય માની બેસે છે. કારણ કે ભાવ મહા ઠગારો છે. તે ભાવ જીવને ધર્માત્મા માનવામાં ઠગી લીએ છે. તેથી જીવ કરણલબ્ધિમાં આગળ વધતો નથી. તેથી આટલો પુરુષાર્થ કરવા પછી મિથ્યાષ્ટિ જ રહી જાય છે. માટે એવા ઠગારા પુણ્યભાવથી સાવધાન રહેવું એ જ આગળ વધવાનો માર્ગ છે.
કરણ લબ્ધિ કરણલબ્ધિરૂપ આત્માને પરિણામ ઘણે સૂક્ષ્મભાવ છે. એ ભાવનું વચનમાં યથાર્થ પ્રતિપાદન કરવું તે અશક્ય છે. પરંતુ એ ભાવથી કર્મોમાં કેવી અવસ્થા થાય છે તે ઉપરથી ભાવનું અનુમાન થઈ શકે છે.
કરણલબ્ધિરૂપ ભાવ ધ્યાન અવસ્થામાં જ થાય છે. કરણલબ્ધિરૂપ ભાવ થાય છે ત્યારે આત્મા નિયમથી સમ્યગદર્શન પ્રાપ્ત કરશે જ. એ ભાવમાં આત્મા પડી જાય એમ બનતું જ નથી. આ તે એવો ભાવ છે કે આત્મા પડી જાય એમ બનતું જ નથી. આ તો એ ભાવ છે કે આત્મા પોતાના ધ્યેયને પામી જાય છે. એ જ એ ભાવની વિશેષતા છે.
જે જીવને મિથ્યાત્વ ભાવનો અભાવ હેવામાં (થવામાં) અંતર્મુહૂર્તકાળ બાકી રહે છે ત્યારે જ તે જીવને કરણલબ્ધિ ભાવ
