________________
૧૯૩. ભાવ નિકોપ ઉપાદેય છે, તેમ દ્રવ્ય. નામ અને સ્થાપના નિક્ષેપ પણ ભાવ નિક્ષેપનું કારણ હેવાથી તે પણ ઉપાદેય છે. દ્રવ્યધર્મભાવ ધર્મનું કારણ છે. બાહ્ય તપ અત્યંતરમાં નિમિત્ત છે. એ રીતે બાહ્ય તપ પણ એકાંતે નિજેરાનું કારણ છે તેમ કહી શકાય. તપ તાપ રહિત હોય?
આ બારે પ્રકારના તપને આચાર્ય ભગવાન રત્નશેખર સુરિશ્વરજીએ સૂર્યની ઉપમા આપી. હવે કહે છે. તપમાં સૂર્યના ગુણ છે પણ દોષ નથી. સૂર્ય અંધકાર હઠાવે છે. પ્રકાશ આપે છે. પરંતુ ગરમી પણ ઉભી કરે છે. જ્યારે તપ કષાયરૂપી તાપ રહિત છે. એટલે ત૫ સૂર્યથી પણ ચડી જાય છે. જેમાં કષાયરૂપી તાપ નથી તેવા તપનું સેવન કરવું જોઈએ. કષાય હોય તે તપને પગુ તપાવી દે. કર્મો તપાવવાના છે. માથું કે શરીર તપાવવાના નથી. તપાવવી હોય તે અંદરની મલિનતા તપાવે. અગ્નિ જેમ મેલને બાળે છે તેમ તપ આત્માની મલિનતાને બાળે છે. તપમાં આત્માને તપાવવામાં આવે તે નિજરાનું નહિં પણ કર્મ બંધનનું કારણ થઈ પડે છે. પૂર્વડનું તપ બે ઘડીના ક્રોધમાં બળીને ખાખ થાય છે. આ નિશ્ચયની વાત છે. આત્માને અકષાયભાવ પ્રગટાવવા માટે તપ છે તે ભૂલશે નહિં. તપમાં અકષાયભાવ ન જાગે તે તપ લાંઘણ થઈ જાય છે. નિશ્ચય ભુલીને તપ તપાય તે તે કાચકલેશ બને છે.
એ.-૧ ૩
