________________
૧૭૫ આવે ખરૂં ? કુટુંબ ઉપર પણ મોહ ખરે ને ? સભામાથી-નહિંતર છેલ્લે વીલની ઉપાધી શા માટે કરે ? કીતી ઉપર પણ મેહ છે. આ પાંચે મોહ વન છે, અને તેનાથી વિરતિ તે ચારિત્ર છે. ગીરના વન તો હજી સારા. તેમાં પણ ભયંકર વન હોય છે. ત્યાં વાઘ દીપડા પણ હેય છે. પણ આ મોહરૂપી વનમાં પણ ભરૂપી વાઘ કોધરૂપી દીપડા એવા અનેક સ્થાપદને ઉપદ્રવ હોય છે. જે - આત્મા હવનમાં ન રમતો હોય તે સ્વભાવમાં રમે છે તેમ કહેવાય. મનુષ્યગતિનું મહાતમ્ય ચારિત્રને કારણે છે :
દર્શન હેાય, સાથે જ્ઞાન પણ હોય, પરંતુ ચારિત્ર ન હોય તે મેક્ષ ન થાય. જે ચારિત્રના અભાવમાં મિક્ષ થતું હોય તે દેવકમાં પણ મોક્ષ થાય. સર્વાથ સિદ્ધ વિમાનનાં દેવતાઓમાં જ્ઞાન ઘણું છે, દર્શન પણ ઉજળું છે, અવધિજ્ઞાન પણ ત્યાં હોય છે, પરંતુ ચારિત્ર નથી હેતું એટલે ત્યાં મેક્ષ પણ નથી. ચાર ગતિમાં મનુષ્ય ગતિનું મહાતમ્ય ચારિત્રના કારણે છે. દર્શન અને જ્ઞાન તે બીજ ગતિએામાં પણ હોય છે. પરંતુ સર્વ ચારિત્ર મનુષ્ય ભવમાંજ હેય. તેથીજ મનુષ્યભવની દુર્લભતાનું સંગીત શાસ્ત્રોમાં ઠેર ઠેર સાંભળવા મળે છે. બીજી ગતિમાં ચારિત્ર મળતું નથી, તેથીજ મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા છે. સંયમ પાળી શકાય મનુષ્યભવમાં, અને મોક્ષ પણ મનુષ્ય ગતિમાંજ થાય. મનુષ્યગતિ એ મક્ષ જવાનું જંકશન
