________________
૧૫૦
શાસ્ત્રોમાં આવે છે કે पुण्यापेक्षामपि हि सर्व, परवशं दुःखम् ।
જે પરવશતા એ જ મોટું દુઃખ છે કારણ કે આત્માની સ્વતંત્રતા હણાય છે તેથી પૂન્યની પણ જેમાં અપેક્ષા હોય તે સુખ હોવા છતાં વાસ્તવમાં સુખ નથી. સુખાભાસ છે.
જવાની અંતરદષ્ટિ જાગૃત થઈ છે એવું ક્યારે કહેવાય ? તેનું સ્પષ્ટીકરણ કરતાં શ્રી ચિદાનંદજી ચાગરાજ ફરમાવે છે કે,
જ્ઞાન કળા ઘટ ભાસી જાકું જ્ઞાનકલો ઘટ ભાસી તન ધન નેહ નહિ રહ્યો તાંકુ-જિનમેં ભયે ઉદાસી
આજકાલ બીજાને આમાની, પરમાત્માની, મેટી મટી વાત સંભળાવનારા–ગપ્પીદાસ ઘણાં જોવા મળે છે તેથી સાચાં જ્ઞાનીની ઓળખાણ આપતાં આ મહાત્મા કહે છે કે જ્ઞાનરૂપી ચંદ્રની શિતળકળા જેને પ્રગટ થઈ તે પુન્યાભાને શરીર-ધન સંપત્તિ, પુત્ર પૌત્રાદિ પરિવાર વિગેરે કઈ ઉપર નેહ મમતા રહેતી નથી. પરંતુ તે બધાં પ્રત્યે મધ્યસ્થ-નિરને અથવા જીવમાત્રને પરમનેહી બની જાય છે. જ્ઞાનકળાનાં પ્રગટીકરણ પછીને માનવ એ મહામાનવ વિશ્વમાનવ બનતે હોવાથી તેની દષ્ટિ
