________________
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-૮/ગાથા-૧-૨
GC
દેવસિય-રાઈય પ્રતિક્રમણ કરાય છે તોપણ પંદર દિવસના પક્ષના સાંધામાં રત્નત્રયીની વિશેષથી શુદ્ધિ માટે પરૂખી પ્રતિક્રમણ કરાય છે. I॥૧॥
ગાથા ઃ
શુટક
અનુરોધિયે ગુરુ ક્રમ વિશેષે, ઉત્તર કરણ એ જાણીએ, જિમ ધૂપ લેપન વર વિભૂષણ, તૈલ ન્હાણે માણીએ; મુહપત્તી વંદણ સંબુદ્ધ ખામણ, તીન પાંચ પાંચ શેષ એ, પદ્મિ આલોયણ અતિચારા, લોચના સુવિશેષ એ. ૨ ગાથાર્થ ઃ
ગુરુના અનુરોધથી ક્રમ વિશેષમાં=પ્રતિક્રમણના ક્રમ વિશેષમાં, ‘ઉત્તરકરણ’એ પક્ષ્મી પ્રતિક્રમણની ક્રિયા જાણવી. જેમ સ્નાનમાં ધૂપ, લેપન, વરવિભૂષણ, તેલ માણીએ છીએ. પક્ષ્મી પ્રતિક્રમણમાં મુહપત્તિ પડિલેહણ, વંદન, સંબુદ્ધ ખામણાં, પાંચ સાધુ હોય તો ત્રણ અને શેષમાં=પાંચથી અધિક સાધુમાં, પાંચ “સંબુદ્ધ ખામણાં” કરાય છે. વળી, પક્ષ્મી આલોચના અતિચારની લોચના=વિચારણા, સુવિશેષથી છે. IIII
ભાવાર્થ:
પક્ષી પ્રતિક્રમણમાં ગુરુના અનુરોધથી=ગુરુની પરંપરાથી વિશેષ ક્રિયાઓ કરાય છે. અર્થાત્ દેવસિય પ્રતિક્રમણ કરતાં વિશેષ ક્રિયા કરાય છે. આ ઢાળમાં તેનો વિશેષ ક્રમ બતાવેલ છે અને આ વિશેષ ક્રિયા ઉત્તરકરણ રૂપ છે. જેમ સ્નાન કર્યા પછી ધૂપ, લેપન, શ્રેષ્ઠ વિભૂષા અને સુંદર તૈલથી સ્નાનનો આનંદ મનાય છે તેમ પ્રતિદિન સાંજના પ્રતિક્રમણ કરતાં પક્ષી પ્રતિક્રમણમાં ‘ઉત્તરકરણ'ની=વિશેષ શુદ્ધિની, ક્રિયાઓ કરાય છે. અને તે વિશેષ શુદ્ધિની ક્રિયાઓ કઈ છે તે બતાવતાં કહે છે. “પગામ સજ્ઝાય” કે “વંદિત્તુસૂત્ર” સુધી દેવસિય પ્રતિક્રમણ કર્યા પછી પક્ષી મુહપત્તિનું પડિલેહણ કરાય છે. ત્યારપછી
