________________
૪.
ગાથા :
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-૬/ગાથા-૧ ઢાળ છઠ્ઠી
(રાગ : નમસ્કાર સ્વકૃત જગન્નાથ જેતા શ્લોકની દેશી)
શ્રાદ્ધી સુસાધ્વી તે કહે ઉચ્છાહા, ‘સંસાર દાવાનલ' તીન ગાહા;
ન સંસ્કૃતે છે અધિકાર તાસ, કેહી કહે એકહી પૂર્વ ભાસ. ૧
ગાથાર્થ :
સુસાધ્વી અને શ્રાવિકા ઉત્સાહથી “સંસાર દાવાનલ દાહ નીરં”ની ત્રણ ગાથા કહે છે : સંસ્કૃતમાં તેઓને અધિકાર નથી. કેટલાક કહે છે આ=“નમોડસ્તુ વર્ધમાનાય...”, પૂર્વભાસ કહ્યું છે=પૂર્વમાંથી ઉધૃત કર્યું છે, માટે સાધ્વી અને શ્રાવિકા તે કહેતા નથી. III
ભાવાર્થ:
‘છ આવશ્યક’ પૂર્ણ કર્યા પછી “ઇચ્છામો અણુસિ” કહીને સાધુ અને શ્રાવક “નમોડસ્તુ વર્ધમાનાય...” કહે છે તેના સ્થાને સાધ્વી અને શ્રાવિકા “સંસાર દાવાનલ સૂત્ર”ની પ્રથમ ત્રણ ગાથા કહે છે જે છ આવશ્યક પૂર્ણ થયા તેના હર્ષની અભિવ્યકિતરૂપ છે. તેથી “નમોડસ્તુ વર્ધમાનાય...”ની જેમ જ પૂર્વ પૂર્વ ગાથા કરતાં ઉત્તરની ગાથા વૃદ્ધિ અક્ષરવાળી છે અને ઉચ્ચ-ઉચ્ચ સ્વરે બોલાય છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે પુરુષોની જેમ સાધ્વીને કે શ્રાવિકાને “નમોડસ્તુ વર્ધમાનાય...” કેમ બોલાતું નથી તેથી કહે છે કે તેઓને સંસ્કૃતમાં અધિકા૨ નથી. તે બતાવવા અર્થે તેઓ “નમોડસ્તુ વર્ધમાનાય...”ને બદલે “સંસાર દાવાનલ”ની ત્રણ ગાથા બોલે છે. વળી, કેટલાક કહે છે કે “નમોડસ્તુ વર્ધમાનાય...” સૂત્ર પૂર્વમાંથી ઉદ્ધૃત છે તેથી બહેનોને તે બોલવાનો અધિકાર નથી માટે તેને સ્થાને “સંસાર દાવાનલ” કહે છે. IIII
