________________
પણ થોડો થોડો દઝાડવા માંડ્યો. આના કારણે અધ્યયન-અધ્યાપનમાં જેમ જેમ વધુ સ્ખલના થવા માંડી, એમ એમ લક્ષ્મણ વધુ ને વધુ સહાયક બનવાનું કર્તવ્ય અદા કરવા કટિબદ્ધ બનતો જ રહ્યો. પણ આનો વિપાક કોઈ ધારી-કલ્પી ન શક્યું હોય, એટલો બધો ગોઝરો નીવડવાનો હતો.
એક દહાડો લક્ષ્મણ નદીકિનારે સ્નાન કરવા ગયો. કારણસર એ મોડો પડ્યો હોવાથી સહાધ્યાયીઓનો સથવારો એને ગુમાવવો પડ્યો હતો. એથી એકલો એકલો એ સ્નાન કરી રહ્યો હતો. આવી જ એકલતાની શોધ દિવસો સુધી કરતા રહેલા બે ચાર મારાઓ કાતિલ કટારી ઉગામીને એકાએક ધસી આવ્યા.
સ્નાન પતાવીને નદીકિનારે આવેલા લક્ષ્મણને જોતાંની સાથે જ એ મારાઓની કટ્ટર ક્રૂરતા પાણીની જેમ પીગળી ગઈ અને હાથમાં રહેલી તમતમતી કટારી પણ નીચે પડી ગઈ. લક્ષ્મણનાં સો વરસ કાચી પળમાં જ પૂરાં કરી દઈને એનો જીવન-ખેલ ખતમ કરવા આવેલ એ હત્યારાઓ પહેલી વાર જ લક્ષ્મણને નિહાળીને આભા બની ગયા. એમને થયું કે, આવા તેજસ્વી વિદ્યાર્થીના હત્યારા તો કઈ રીતે બનાય ? આવા બ્રાહ્મણપુત્રની હત્યાનું ગોઝારું પાપ તો ભવોભવ સુધી પીછો પકડીને આપણને ખેદાનમેદાન કર્યા વિના નહિ જ રહે!
પથ્થર સમી કઠોર ક્રૂરતા જાણે પળવારમાં બરફની જેમ પીગળી ગઈ અને એ મારા-હત્યારા લક્ષ્મણના પગ પકડીને ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડતાં ગુનાનો એકરાર કરીને લક્ષ્મણને વીનવી રહ્યા કે, કુલપતિના કાવતરાની કટારીનો હાથો બનીને અમે તમારા જીવનનાં સોએ સો વરસ કાચી પળમાં જ ઝૂંટવી લઈને તમારા જીવનનો ખેલ ખતમ કરવાનું ગોઝારું પાપ કરવા આવ્યા હોવા છતાં તમારી આ કુમળી કાયા, ઊગતી યુવાની અને લલાટે ઝગારા મારતું બ્રહ્મતેજ જોઈને અમે તો એટલા બધા અંજાઈ ગયા છીએ કે, અમારું કાળજું અમને આ પાપી પગલું ઉઠાવવાનો સાફ સાફ ઇન્કાર કરી રહ્યું છે, એથી કટારી અહીં જ ફેંકી દઈને ભાગી
સંસ્કૃતિની રસધાર : ભાગ-૪
૪
