________________
ખેડૂતે અંગ્રેજ સામે વધુ વાદ-વિવાદમાં ઊતરવાનું માંડી વાળીને ગામ તરફ જવાની તૈયારી કરી, અંગ્રેજને થયું કે, હવે મને પૂછનાર કોણ છે? એણે પોતાના સાગરીતોને આમંત્રીને મુક્તમને શિકાર ખેલવાની તૈયારી કરવા માંડી. સ્ટેશનથી ઊંઝા ગામ કંઈ બહુ દૂર ન હતું. ખેડૂતે ગામમાં પહોંચી જઈને અંગ્રેજના શિકારશોખની વાત રજૂ કરી. દરેક કોમના મહાજનના અગ્રણીઓ ખેડૂતની વાત સાંભળીને ઊકળી ઊઠ્યા અને વિના વિલંબે પોતપોતાની કોમને સ્ટેશન પર હાજર થવાનો હુકમ કરીને સ્ટેશન તરફ રવાના થઈ ગયા.
વડલા જેવા જે વૃક્ષ-વિસ્તારને અંગ્રેજ તો બાપનો બગીચો સમજી લઈને શિકાર ખેલવાની સ્વપ્નસૃષ્ટિ નિશ્ચિત બનીને સજાવી રહ્યો હતો, એકાએક જ એની નજર ગામ તરફ મંડાઈ અને ટોળેટોળે આવતો લોકપ્રવાહ જોઈને એ કોઈ અનુમાન કરવા પ્રેરાય, ત્યાં તો જુદા જુદા મહાજનોના અગ્રણીઓ તરફથી એક સામટા સવાલો સણસણ કરતા બાણની જેમ છૂટ્યા.
ઓ અંગ્રેજ સાહેબ! આપને ખબર નહિ હોય કે, ઊંઝાની આ ધરતીની રખેવાળી ઉમિયા માતા કરે છે. ઉમિયા માતાજીની એવી અકાટ્ય આણ છે કે, નાનાંમોટાં કોઈ જ પશુપંખીની હિંસા ન કરવી! આ આણ પાળવા સૌ કોઈ બંધાયા છે. આપે છડેચોક આ આસનો અપલાપ કર્યો છે. અમારી થોડીક અસાવધતાનો ગેરલાભ ઉઠાવીને આપે શિકાર તો ર્યો જ છે, તદુપરાંત એ શિકારને એક રમત ગણવાનો બીજો મોટો ગુનો પણ આપના નામ સાથે સંકળાયેલો છે. આ બે જાતના ગુના બદલ આપનો જવાબ માંગવા અમે આવ્યા છીએ. આનો જવાબ ફરજિયાત આપને આપવો જ પડશે.
ખેડૂત સાથેની વર્તણૂકનો વિપાક આટલો બધો ભારે પડી જશે, અને આવા પ્રચંડ પ્રતિકારનો સામનો કરવાનો વખત આવશે, એની તો અંશમાત્ર કલ્પના અંગ્રેજને આવી નહોતી. પોતાનો આ પૂર્વેનો રોફ
૧૦૬
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
