________________
પહોંચી ગયા, અને જેની સામે હરફ ઉચ્ચારવાનીય કોઈની હિંમત ચાલતી ન હતી, એ અંગ્રેજ સરકારના વિરોધમાં ઊભા રહીને હજારો લોકોએ એવો અવાજ ઉઠાવ્યો કે, આસવારિખ જેવી ઔષધિઓ સામેના આ આક્રમણને ભારતીય વૈદ્યો કોઈ પણ ભોગે નહિ જ સાંખી લે.
સેંકડો વૈદ્યોના સરઘસના સેનાની તરીકે શોભતા બાપાલાલની સિંહસમી આ ત્રાડ સાંભળીને અંગ્રેજ સરકાર એક વાર તો સન્ન થઈ ગઈ. અણધાર્યું આ આક્રમણ હતું. પણ બાપાલાલના અવાજમાં જે વીરતા ઘુમરાઈ રહી હતી, એથી કંઈક ડઘાઈ જવા છતાં થોડી હિંમત એકઠી કરીને સરકાર તરફથી એવો પ્રતિપ્રશ્ન રજૂ કરાયો કે, દારૂનો અંશ પણ આસવારિષ્ટમાં નથી આવતો, એમ તમે છાતી ઠોકીને કહી શકશો ખરા ? | બાપાલાલ વૈદ્ય ઠાવકાઈથી સવાલ પૂછ્યો કે, દારૂ વધુ ખતરનાક કે ઝેર વધુ ખતરનાક? વૈદ્ય જેવો ધાર્યો હતો, એવો જ જવાબ મળ્યો : દારૂ કરતાં તો ઝેરની ખતરનાક્તા જ વધુ હોય, આમાં પૂછવા જેવું જ શું છે? બહુ બહુ તો દારૂ નશો પેદા કરે, જ્યારે ઝેર તો પ્રાણનો જ સર્વનાશ નોતર્યા વિના ન રહે.
ધાર્યા મુજબનો જ જવાબ મળતાં વૈદ્યરાજે સણસણતો સવાલ કર્યો કે, વૈદ્યના હાથમાં આવેલું ઝેર પણ અમૃતમાં પલટાઈ જઈને ઔષધ બની જતું હોય છે, આ પણ તમે જાણતા જ હશો. ઝેર વૈદ્યરાજના હાથમાં જઈને જો અમૃતમાં પરિવર્તિત થઈ જતું હોય, તો તો દારૂ દવામાં પલટાઈ જાય, એમાં આશ્ચર્ય શું? આસવારિષ્ટ સામે વાંધો હોય, તો જે દવાઓમાં ઝેર અમૃતમાં રૂપાંતરિત બનીને વપરાતું હોય, એવી દવાઓ સામે પણ તમારો ઉગ્રવિરોધ હોવો જ જોઈએ ને? તો તો કેટલીય અંગ્રેજીદવાઓની સામે પણ તમારે મોરચો માંડવો જ જોઈએ.
સણસણ છૂટતા બાણ જેવા આ સવાલનો અંગ્રેજ સરકાર પાસે કોઈ જ જવાબ ન હતો. દારૂના મુદ્દા કરતાં તો ઝેરનો મુદ્દો એટલો બધો
૧૦૨
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
