________________
માંગે તોય ન ભૂંસાય, એવી રીતે દર્શકના દિલમાં અંકિત થઈ જતી. એનું આશ્રમમાં આગમન થયું અને જાણે આખોય આશ્રમ લક્ષ્મણની આભા-પ્રતિભાથી પ્રકાશિત થઈ ઊઠ્યો, રૂપેરંગે એ જેટલો રૂપાળો હતો, તેથી કેઈગણા વધુ પ્રમાણમાં બુદ્ધિનું તેજ એનામાં ઝગારા મારતું હતું. આવા વિદ્યાર્થીના આગમન-પ્રવેશ બદલ વિદ્યાર્થીઓ જ નહિ, અધ્યાપકો ઉપરાંત કુલપતિ યાદવપ્રકાશ પણ ગૌરવ અનુભવવા માંડ્યા અને બધાની છાતી ગજગજ ફૂલવા માંડી.
થોડા જ દિવસોમાં સહુનાં આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની ગયેલો લક્ષ્મણ અધ્યયન કરવા બેસતો, ત્યારે કુલપતિને જાણે એમ જ થતું કે, સામે સરસ્વતી પાઠ લેવા બેસી છે કે શું ? નવા આવનારા વિદ્યાર્થીઓમાં જ નહિ, વર્ષોથી ભણતા વિદ્યાર્થીઓમાં પણ લક્ષ્મણ અગ્રેસર તરીકે ઊપસી આવવા માંડ્યો. એકાદ વર્ષના જ અધ્યયનના પ્રભાવે તો લક્ષ્મણની જ્ઞાન-સમૃદ્ધિ એટલી બધી સમાતીત બની જવા પામી કે, ભણાવતાંભણાવતાં ખુદ કુલપતિ પણ જે શાસ્ત્ર પંક્તિ ઉકેલવા જતાં મૂંઝાય અથવા તો એમની વિચાર-દશા વિપરીત-દિશામાં ફંટાતી જણાય, ત્યાં વિનયાવનત બનીને લક્ષ્મણ પોતાને સ્કુરિત થયેલો સાચો અર્થ એ રીતે નમ્રતાથી જણાવે કે, કુલપતિજી ! આ પંક્તિનું આ જાતનું અર્થઘટન કરીએ તો કેમ ?
લક્ષ્મણની આટલી જ વિનમ્ર વિનવણી કુલપતિ માટે પણ સ્પષ્ટ માર્ગદર્શક બની જતી અને પઠન-પાઠનનો અલિત થયેલો એ જ્ઞાનપ્રવાહ ખળખળ નાદે પુનઃ વેગ સાથે આગળ વધવા માંડતો. આવું કોકવાર જ નહિ, અવારનવાર અને વારંવાર બનવા પામતું, એથી તો કુલપતિને એ જાતનું ગૌરવ મળતું કે, આવો તેજસ્વી વિદ્યાર્થી તૈયાર કરવા બદલ કુલપતિને જેટલા ધન્યવાદ આપીએ એટલા ઓછા જ ગણાય ! સાથે સાથે લક્ષ્મણની કીર્તિ પણ એ રીતે ગવાતી કે, કેવી આની પ્રજ્ઞા-પ્રતિભા કે ગુરુ દ્વારા પ્રાપ્ત જ્ઞાનને આ રીતે ઝીલીને એ આજે ગુરુને માટે પણ
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
