________________
મારીને ફેરવી તોળવું પડે એમ હોવાથી ધનપતિ શ્રેષ્ઠીએ બાજી બદલતા કહ્યું : આ પ્રસંગ તો મને બરાબર યાદ જ છે. પણ એ લક્ષ્મીચંદ તમે જ કે કોઈ બીજા ? આ અંગે જ દ્વિધા અનુભવું છું. કેમ કે છેલ્લાં ચારપાંચ વર્ષથી તમારું આવવાનું બન્યું નથી, માટે ચહેરો ભુલાઈ જવા પામ્યો છે. બાકી તમે તો ઘણીવાર આવ્યા છો અને થોડી થોડી સોનામહોરોનો ઉપાડ પણ તમે કરતા જ રહ્યા છો. એથી તમને થોડા જ ભૂલી જવાય ? હા. એટલી વાત સાચી કે, છેલ્લાં પાંચ વર્ષથી તમને જોયા નથી.
‘સોનામહોરનો ઉપાડ ?' લક્ષ્મીચંદના મોઢામાંથી આ વેધક પ્રશ્ન ધનુષ્યમાંથી છૂટતા બાણની જેમ છૂટ્યો. આઘાત અને આશ્ચર્ય અનુભવતા એઓએ પૂછી નાખ્યું : આજ સુધી મારા નામે એકાદ સોનામહોરનોય ઉપાડ નોંધાયો નહિ હોય. તમે મોં માથા વિનાની આ કેવી સરાસર વાહિયાત વાત કરો છો ? થાપણ મૂક્યા પછી આજની આ ઘડી સુધી મને સોનામહોરની આવશ્યકતા જ ઊભી થઈ નથી, એથી ઉપાડની આ વાત તો સરાસર ઉપજાવી કાઢેલી જ લાગે છે. થાપણ મૂક્યા પછી આજે ૩૦ વર્ષ બાદ હું તમારી પેઢીનું પગથિયું પહેલ વહેલું જ ચડી રહ્યો છું. હું જો કે સ્વપ્રેય એકાદ વાર પણ આ પેઢીનું પગથિયું ચડ્યો નથી, આમ છતાં હું જાણે કેટલીય વાર આ પેઢીનાં પગથિયાં ચડ્યો હોઉં એવું તમે સાબિત કરવા માંગો છો ! એથી તમારા પેટમાં કયું પાપ સળવળી રહ્યું છે, એની મને થોડીઘણી કલ્પના તો આવી શકે એમ છે. બે હજાર સોનામહોર સુપરત કરીને આઠ હજાર સોનામહોરો હડપ કરવાની મેલી મુરાદ ધરાવતા તમને પેલી કહેવત યાદ કરાવવાની જરૂર ખરી કે, એરણની ચોરી અને સોયનું દાન ! તમે સોયનું દાન એરણની ચોરી કરવાની મેલી મુરાદ રાખીને જ કરવા માંગતા હો, તો મારે શા માટે એને સ્વીકારવું જોઈએ ! તમે સમજીને સીધી રીતે થાપણ સોંપવા ન માંગતા હો, તો હું કાશ્મીર સમ્રાટના દરબારમાં તમને ઘસડી જઈને
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
જ
८०
