________________
ભારતીયતાના આવા દઢ-આગ્રહી હોવા છતાં લોકમાન્ય તિલકની અદબ ને આમન્યા વાઇસરોય જેવા પણ જાળવતા. એક વાર એમના તરફથી બીજા-બીજાઓની જેમ તિલકને પણ એક પ્રસંગે પધારવાનું આમંત્રણ પાઠવવામાં આવ્યું. જે પ્રસંગમાં નિમંત્રક તરીકે વાઇસરોય જેવી વગદાર સત્તા હોય, ત્યારે કોણ એ આમંત્રણને આવકાર્યા વિના રહે ? અને પોતાના વટ બતાવવા-જમાવવા શૂટપેન્ટમાં સજ્જ થવા દ્વારા વાઇસરોયના પ્રસંગની શોભામાં ચાર ચાંદ લાગી જાય એવી વેશભૂષા કરવામાં કોણ થોડીય મણા કે કમીના રાખે ?
વાઇસરોયનું આમંત્રણ ઘણા અગ્રણીઓને ત્યાં ગયેલું. એમને જ્યારે ખબર પડી કે, લોકમાન્ય તિલક પણ વાઇસરોય દ્વારા નિમંત્રિત કરાયા છે. ત્યારે સૌને એમ લાગ્યું કે, વગદાર સત્તાનું આમંત્રણ હોવાથી લોકમાન્ય તિલક પોતાના ભારતીય પહેરવેશને વળગી રહેવાની ચુસ્તતા આટલા પૂરતી તો અળગી મૂકી જ દેશે અને શૂટપેન્ટમાં સજ્જ થઈને જ આવશે.
આયોજિત પ્રસંગની પળો નજીક આવતાં જ એ બધા આમંત્રિતો શૂટપેન્ટમાં સજ્જ બનીને વાઇસરોયના નિવાસ-સ્થળ ભણી ચાલી નીકળ્યા. સૌની નજર લોકમાન્યને નિહાળવા તલપાપડ બની હતી. બધાની જે ધારણા હતી, એને ધૂળમાં મેળવી દેતાં ૫હે૨વેશમાં લોકમાન્યનું દર્શન થતા જ સૌને એવી આશંકા જન્મી કે, શું લોકમાન્યને વાઇસરોયના પ્રસંગમાં પ્રવેશ મળશે ખરો ? જ્યાં ચોમેર ફૂટપેન્ટનો ભભકો સૌની આંખોને આંજી રહ્યો છે, ત્યાં એ ભભકામાં ભંગ અને ભંગાણ સરજનારા લોકમાન્યની અદબ-આમન્યા અને આદરસત્કાર જળવાઈ જાય તો સારું !
શૂટ-પેન્ટમાં સજ્જ થનારાઓએ જે આશંકા સેવી હતી, એ અચૂક સાચી સાબિત થઈ. પોત-પોતાને મળેલું આમંત્રણ-પત્ર સૌ દર્શાવતા ગયા અને વાઇસરોય દ્વારા આયોજિત પ્રસંગમાં પ્રવેશ પામતા ગયા. એમાં એકમાત્ર લોકમાન્ય તિલકના શરીર પર જ ભારતીય પહેરવેશ
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
->
૭૫
