________________
જાકલા ચોરે મહારાવનો ચરણસ્પર્શ કરવાપૂર્વક વાતની શરૂઆત કરતાં કહ્યું : આપ મને અભય-વચન આપવાની ઉદારતા દાખવી રહ્યા છો, પછી તો મારે થોડી પણ વાત છુપાવવાની કૃપણતા દાખવવાનો વિચાર કરવાનો હોય જ શાનો ? જગા પગીએ પગલાંની છાપના આધારે જે નિર્ણય લીધો, એ સાવ સાચો છે. રાતના અંધારાનો લાભ લઈને હું બંધન-બેડીથી મુક્ત બનીને પવનવેગે ભુજ-મુંદ્રા વચ્ચેનો માર્ગ કાપીને એ વેપારીની દુકાને પહોંચ્યો, વેપારીની દુકાનથી હું પરિચિત હોવાથી ચોખાની ગૂણ ચોરતાં અને એ જ ઝડપે પાછા ભુજ ભેગા થતાં મને વાર ન લાગી. જેથી અંધારું ઓગળે એ પૂર્વે હું પાછો જેલમાં આવી ગયો. આથી મારી પર કોઈને વહેમ પણ ક્યાંથી પેદા થાય ? પણ જગા પગીએ મને આબાદ પકડી પાડ્યો. મહારાવ ! આપની રજા વિના મુંદ્રા જવા બદલ માફી માંગું છું.
ચોરનો આ જવાબ સાંભળીને મહારાવને બંધનમુક્ત બનવાની કળા અને રાતના થોડાક જ કલાકોમાં ભુજથી મુંદ્રા પહોંચીને પાછા ભુજ ભેગા થવાની ઝડપીગતિ બદલ અનેરું આશ્ચર્ય થયું. પણ એથીય વધુ જે બાબતનું આશ્ચર્ય અંતરમાં ઘૂંટાતું હતું, એને વાચા આપતાં મહારાવે પૂછ્યું : એક વાત સમજાતી નથી, તારે વળી હાલ આવી ચોરી કરવાની શી જરૂર પડી ? ચોરી ભુજમાં પણ થઈ શકતી હતી, તોય તું મુંદ્રા સુધી કેમ લાંબો થયો ? અને કરી કરીને તે માત્ર ચોખાની એક ગૂણ કેમ ચોરી ? આવી નાનકડી ચોરી માટે આવું જીવનું જોખમ ખેડવાનું સાહસ કરવા પાછળનું કોઈ સબળ ને પ્રબળ કારણ તો હોવું જ જોઈએ ને? આ કારણ જાણવાની જ તો મને ખરેખરી ઉત્કંઠા છે?
જાકલા ચોરની આંખ હવે જરા આંસુભીની બની. એ જરાક નર્વસ બની ગયો. ગદ્દગદ સ્વરે એણે કહ્યું : મહારાવ ! દુનિયા ભલે મને જાકલા ચોર તરીકે વગોવતી. પણ મારો માંહ્યલો મને માનવ ગણીને કર્તવ્ય ચીંધતો રહે છે. એ આંગળી ચીંધણાને અદા કરવા માટે મારે
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
૪૨
