________________
નકલના નેજાની અણનમતા કાજે
સુવર્ણ દ્વિઅર્થી શબ્દ છે. સુવર્ણનો એક અર્થ સોનું થાય, એમ સુવર્ણ એટલે સારો શબ્દ એવો અર્થ પણ થાય. પાલિતાણા પાસેના પરવડીમાં જન્મેલા પરજિયા સોની રાણાએ આ બંને અર્થે પોતાની રસ-રુચિ અને રહેણી-કરણી દ્વારા સાર્થક કરી જાણ્યા હતા. એનો હાથ સોનીનો હતો, તો એના કંઠમાં કોઈ ગઢવી-ચારણ જેવો લય અને લહેકો રણકતો હતો. સુવર્ણને ઘડતાં ઘડતાં એના કાળજામાં શબ્દો ઘડાઈ જઈને કવિતાનું રૂપ ધારણ કરી લેતા, તો કોઈ કમનીય કવિતા જેવો કસબ એના દ્વારા ઘડાયેલા અલંકારોમાં જોવા મળતો. સોની તરીકે જ એને સત્કારીએ, તો એના કંઠ દ્વારા રણકતા ચારણને ન્યાય મળતો નહતો અને ચારણ તરીકે જ એને બિરદાવીએ, તો સોની તરીકેનો એનો સત્કાર અધૂરો રહેતો હતો. એથી સોની અને ચારણ તરીકેની બંને કારકિર્દીને ન્યાય આપવા એને સિદ્ધહસ્ત સુવર્ણકાર તરીકે જ બિરદાવવો યોગ્ય ગણાય.
રાણાને સોનીના સંસ્કારો તો જન્મથી જ મળ્યા હતા. પણ એ ચારણ તરીકે કઈ રીતે ચમકી ગયો, એની એને ખુદને પણ ખબર ન પડી. બાકી સુવર્ણ ઘડતાં ઘડતાં એના કાળજામાં સુવર્ણ-સુંદર શબ્દો પણ ઘડાઇ જઈને કવિતા બની જતા, એ શબ્દો જ્યારે એના કંઠેથી લય અને લહેકા સાથે ગવાતાં, ત્યારે સોની રાણાને સૌ ચારણના રૂપમાં રાણા ગઢવી તરીકે સંબોધતા. રાણાને જેટલો રસ અને જેટલી રૂચિ સુવર્ણ
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧ ૭ ૬૭
