________________
“મનમતિ બગડતાં સર્વ કાંઇ બગડિયા ડરવું બહુ નાથજી, દયા આણો જન દયાના પ્રીતમ શ્રી ગોવર્ધન કરુણા દષ્ટ જુઓ નિજને જાણો'' (૧૬)
“ફહારું ઢણકતું ઢોર, ઢણક છે સહુ નગ્રમાં સીમા ખેતર ખળું કોઇ ના મૂકે.'' (૧૭)
૬૫
ધીરાભગતે મનને ‘સૂબા' તરીકે રાજકીય પરિભાષામાં પ્રયોગ કરીને સર્વસત્તાધીશ છે એમ કલ્પના કરી છે.
ખબરદાર, મનસૂબાજી ખાંડાની ધા૨ે હથિયાર બાંધી રે, સત્ય લડાઇએ લડવું છે. મન પવનથી ગગન મંડળ ચડી ધીરો સુધારસ પીજે. (૧૮)
મન મેવાસી (લૂંટારો) મન સિકલીંગર હરદાના હથિયારા સરાણે ચઢાવ રે, અચ્છા ઉતારી મસકો મોળાવી મેલને તો બઢાવ રે. (૧૯) કવિએ સૂબાથી ઊતરતું થાણેદા૨નું રૂપક આપીને જણાવ્યું છે કે – થાણેદાર થયા છોરે થાણું રાખો ઠેકાણે,
દુર્લભ દેહનગરી રે, માંહી બેઠા માણે.'' (૨૦) અને આજ કવિ દયારામની વિખ્યાત પંક્તિ -
“નિશ્ચયના મહેલમાં વસે મારો વ્હાલમો, જે ૨ે જાય તે ઝાંખો થાયેજી.''(૨૧)
‘તન’નાં રૂપકો પણ કવિઓએ પ્રયોજીને કાવ્યવાણીમાં નવીનતા આણી છે. કાયા-નગર, દેહ-દેવળ, બંગલો, રેંટિયો, તંબૂરો, જેવાં રૂપકોનો પ્રયોગ થયો છે. સંત કબીરે કાયા માટે ચામડાની પૂતળી'નો પ્રયોગ ર્યો છે.
