________________
૧૩૯
વાચક ધરમસમુદ્ર પર્યાપઈ કુરત એહ હીયાલી, દાહિર પાસિ રજાઈ રલીયાલી ભલી યંગી લૂટકાલીજી.
બાલ કુંઆરી. ૧ (ધર્મસમુદ્ર કૃત) જૈનયુગ કારતક, માગશર . ૧૯૮૩ પૃ. ૧૧૭
જવાબ :- ઈંગલા, પિંગલા અને સુપુખ્ખા ત્રણ નાડી અને યોગ સાધનાનો ઉલ્લેખ થયો છે.
કુંડળીની શક્તિનો પ્રભાવ - જમણી નાડી સારી ગણાય છે. નાસિકાના બે ભાગ છે. ડાબો અને જમણો.
જમણી નાસિકાનો શ્વાસ ચાલતો હોય તો ઈગલા નાડી, તેનો સ્વામી સૂર્ય, ડાબી નાસિકાનો સ્વર ચાલતો હોય તો પિંગળા નાડી, તેનો સ્વામી ચંદ્ર છે. જ્યારે બંન્ને નાસિકામાંથી સ્વર નીકળતો હોય તો તે પિંગળા નાડી કહેવાય છે.
ત્રણ ચરણ એટલે ત્રણ નાડી બે નાસિકા - નાસિકાના બે છિદ્ર.
નાસિકાનો અંદરનો ભાગ ગંદો છે. ભક્તિ - સાધના અને આરાધનામાં સુષુમણા નાડી શ્રેષ્ઠ છે.
ધર્મસમુદ્રત (સં. ૧૬મું શતક) (૧૯)
ગર્લ્ડલી - હરિયાળી સખી રે કહેતો કૌતુક દીઠું કીડીએ કુંજર મારીયો રે, સખી રે હેતો કૌતુક દીઠું સિંહ હરણથી હારીઓ રે. સ. ૧
