________________
અનુષ્ઠાન પચક
દર્શાવાએલી ત્રણ પ્રકારની ક્રિયાઓ પૈકી, પહેલી વિષયશુદ્ધિ ક્રિયાથી કદી પણ મેાક્ષ થતા જ નથી. કારણ કે તેમાં ક્રિયાની સમજણુ જ વીપરીત છે. માટે જ અધ્યાત્મસાર ગ્રંથકાર મહર્ષિએ, તે વિષયશુદ્ધક્રિયાને છેડી દઈ, તેના પછીની સ્વરૂપશુદ્ધ અને અનુબ'ધશુદ્ધક્રિયાને જ અધ્યાત્મસ્વરૂપ કહી છે.
૨૭૧
બીજી સ્વરૂપશુદ્ધ ક્રિયામાં આત્મા વગેરે કે તેના ધ વગેરેની વાસ્તવિક સમજમાં વિપરીતતા અગર ન્યૂનતા હાવાથી તે ક્રિયાથી પણ સીધેસીધી મેાક્ષપ્રાપ્તિ થઈ શકતી નથી.
વસ્તુપ્રાપ્તિની ઇચ્છા હાય, અને તે માટે પ્રવૃત્તિ એટલે પુરૂષા પણ હાય, છતાં જેની પ્રાપ્તિ માટે તે ઇચ્છા અને પુરૂષાથ વત્ત છે, તે વસ્તુની વાસ્તવિક સમજમાં જ વિપરીતતા અગર ન્યૂનતા હાય, તે પણ કા'ની સિદ્ધિ • થઈ શકતી નથી. આમ થવાનુ કારણ એ છે કે, તેમાં આલેખન, અપૂર્ણ જ્ઞાનીના વચનનું છે.
સંપૂર્ણ જ્ઞાની તે શ્રી જિનેન્દ્ર વીતરાગ ભગવંત જ હાઈ શકે છે. માટે તે પરમાત્માએ જે વ્યવહાર, આગમદ્વારા દર્શાવ્યેા છે, તે વ્યવહાર પ્રમાણે ચાલી, દ્રઢ આદર અર્થાત્ બહુમાનપૂર્વક વિધિશુદ્ધતાએ જે ક્રિયા કરવામાં આવે, તે ક્રિયાથી જ રત્નત્રયી અર્થાત્ જ્ઞાન–દન અને ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થાય છે. આવી ચેતાવાળીક્રિયા તે ત્રીજી અનુખ ધશુદ્ધિ નામની જ હાઈ શકે છે.
