________________
જ્ઞાન-ક્રિયાભ્યાં મેક્ષ
૨૨૫
કે લોકોમાં પૂજાવા, અગર પોતાની મહત્તા વધારવાના ઈરાદે કરાતાં બાહ્ય અનુષ્ઠાનથી, અનુષ્ઠાનકારકેના દોષ જ્યારે પ્રગટ થાય છે, ત્યારે તેઓ લોકોમાં ભારે કદર્થના અને માનહાનિને પામે છે.
સદનુષ્ઠાને તે સ્વરૂપે પવિત્ર હોવા છતાં પણ તેના માટે અયોગ્ય છવદ્વારા થતું આચરણ એ, ધર્મ સ્વરૂપ સદ. નુષ્ઠાનોને છેક કિંમતવિહોણાં કરી મૂકે છે. જેને જોઈ બીજાઓ પણ તેવા અનુષ્ઠાન કરતા અટકી જાય છે.
જેનામાં ભવને ત્રાસ તથા મુક્તિને શુભભાવ પ્રગટ થાય છે, તે જ જીવ, ધર્મ અને તેના સાધનભૂત સદનુષ્ઠાનની યોગ્યતાવાળે બની શકે છે. કષ્ટ સહેવું સહેલું છે, પણ ઉપરોકત ભાવ પ્રગટ દોહ્યલે છે. આ ભાવ જીવને તેના ચરમાવર્ણકાળ (એક પુદ્ગલાવત્ત શેષ સંસારકાળ ) માં જ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે.
અચરમાવર્ત (એક પુદ્ગલાવર્ત કરતાં વધુ શેષ સંસાર કાળ) કાળમાં પણ અનાગપણે કદાચિત મિથ્યાત્વાદિની સ્થિતિનો અપકર્ષ થઈ જતું હોવાથી, તેવા જીવમાં સંગવશાત બહારની દ્રષ્ટિએ બાહ્ય સદાચાર અને ચિત્તની સ્વસ્થતારૂપ અભય વગેરે ગુણે પ્રાપ્ત થયા હોય તે પણ, તે અવાસ્તવિક જ હોય છે. કારણ કે જ્યાં સુધી ભવને ત્રાસ અને મુક્તિને શુભભાવ પ્રગટ થતું નથી, ત્યાં સુધી. તે જ ગુણલાભ માટે તદ્દન અગ્ય છે. જૈ. ૧૫
