________________
યોગ–ઉપયોગની ચતુભ રંગી
૨૧૭
બીજા પ્રકારમાં જણાવ્યા મુજબના જીવા,વિશેષે કરીને તા અથ અને કામના જ મુખ્યપણે લેાલુપી હાય છે. સાંસારિક સુખ સામગ્રી અને સયાગાની પ્રતિકૂળતાથી ગભરાઈ જઈ, અગર તે તેવી સુખ સામગ્રીની અનુકુળતા તેા હોવા છતાંય અતૃપ્તિના કારણે, તે સામગ્રીની કેવળ વૃદ્ધિની લાલસાએ, માન–મેાભાની પ્રાપ્તિની આકાંક્ષાએ, અગરતા એઘ યા લેાક સ’નાએ, દેવ-ગુરૂ અને ધર્મને આરાધવા માટેની આધ્યાત્મિક બાહ્ય પ્રવૃત્તિઓમાં પણ પ્રવૃત્ત અને છે. કેટલીક વખત તા સવેગ અને નિવે ભાવવત જીવા કરતાંય, આવા જીવેાની આધ્યાત્મિક બાહ્યપ્રવૃત્તિઓ, ખૂબજ પ્રશંસનીય અને આકર્ષીક ડાય છે. છતાં જ્ઞાનીઓની દૃષ્ટિએ તેવા જીવા બિચારા, આધ્યાત્મિકલાભ અર્થાત્ આત્મિક ઉત્કષતાના લાભ, લેશ માત્ર પણ પામી શકતા નથી. કારણ કે મૂર્છાના ત્યાગરૂપ શુદ્ધભાવ વિના, દાન પણ સિદ્ધિનું સાધન બની શકતું નથી. વિષયવિરાગરૂપ ભાવિવનાનુ શીલ પણુ, ઇષ્ટ ફળને આપવાને સમથ નથી. અને અણાહારી પદની ઇચ્છારૂપ ભાવિનાના પૌદ્ગલિક ઇચ્છાએથી થતા તપ પણુ, સ ંસારના સમૂહને છેદનારા નિહુ થતાં સ'સારની વૃદ્ધિ પમાડનારા બને છે.
મનમાંથી વાસનાએ! દૂર થાય, ઇન્દ્રિય ભાગેાની લાલસા ઓછી ને ઓછી થતી જાય, ચિત્તમાંથી કલેશેા અને કષા ચાના ભાર ઓછે થતા રહે, અને હૃદયમાં નિજાન૬ની મસ્તીના પ્રાદુર્ભાવ થાય, તેા જ ધમ કે અધ્યાત્મની સાચી
