________________
યોગ–ઉપયાગની ચતુભ’ગી
૨૧૧
જેના ઉપદેશના શ્રવણથી સંખ્યામ`ધ આત્માઓ સંયમી અને, એવા અવિજીવને પેાતાને લાભ કેટલા ? લાભ માત્ર એટલેા જ કે દેવલાકે જાય. આમ કેમ ? એ અવિજીવ શ્રી તીર્થંકરની ઋદ્ધિ જુએ, સમવસરણ જુએ, દેવતાઓને પ્રત્યક્ષ જુએ, એટલે એને થાય કે, આવું બધુ મળે, લેકપૂજા પમાય, દેવલેાક મળે, સુખસાહ્યબી મળે, એ માટે સંયમ સેવું. અને પછી આ ઇચ્છાને તૃપ્ત કરવા માટે જ સયમ સેવે, અને ઉગ્ર તપ વિગેરે કરે, આવી આશંસાના પિરણામવાળા તે અભિવિના તપ, સંયમ, ચારિત્ર, વિરાગ, આ અધુ· મેાક્ષસાધક નહિ બનતાં, સ ́સારહેતુજ બને છે.
અધ્યાત્મ કલ્પદ્રુમના અગિયારમા અધિકારમાં આચાય ભગવંત શ્રી મુનિસુંદરસૂરીશ્વર મહારાજે કહ્યુ છે કે:
ભાવ અને ઉપયોગ વિના સવ આવશ્યક ક્રિયા કરવાથી તને માત્ર કાયકલેશ (શરીરની મજુરી) થશે. પરંતુ તેનુ કઈ પણ ફળ પ્રાપ્ત થઈ શકશે નહિ.
આ રીતે યાગ અને ઉપયાગ અ ંગેનુ' ખીજા પ્રકારે સ્વરૂપ સમજી હવે ત્રીજા પ્રકારની વ્યાખ્યા વિચારીએ. (૩) જ્યાં બાહ્યપુરૂષાર્થ સ્વરૂપ ચેંગ, અશુભ હાય. પર ંતુ અભ્યંતર પુરૂષાર્થ સ્વરૂપ ઉપયાગ તે, શુભ કે શુદ્ધ હાય. જે જીવાને પૂર્વ કૃત પાપના ઉચે વ્યાવહારિક જીવનને નિભાવવા માટે, યા પરાધિનતા–ભય આદિના કારણે, પાપપ્રવૃત્તિવાળા સચેગેામાં રહેવુ પડે, પરંતુ દૃષ્ટિકાણુ તે શુભ
