________________
૧૯૮
જૈન દશ્યનના ઉપયોગ
એ માત્ર આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિથી કરેલુ છે. તેઓની તીવ્રતા મદતા જાણવાની કસેાટી એ છે કે, જ્યારે જીવનમાં ભાગરસ ઉત્કટ હાય અને ભાગમુક્તિ પ્રત્યે અણુગમે જ હાય, ત્યારે સમજવુ` કે સકલેશખળ તીવ્ર છે. તેથી ઉલટુ જ્યારે ભાગની મુકિત પ્રત્યે, દ્વેષ કે અણગમે ન રહે અને તે પ્રત્યે રૂચિ જન્મે, ત્યારે એ ખળ મંદ પડયુ છે, એમ સમજવુ. આતા સકલેશ ખળ મદ પડવાના પ્રારંભની એક સામાન્ય કસેાટી થઈ. પરંતુ જ્યાં સુધી એમાં શુભતાની–કષાય મંદતાની માત્રા વિશેષ હોય, તેય અશુભતાનેા છેક અભાવ તા નથી જ હાતા. એટલે અશુભત્વ અને શુભત્વ એ બન્ને સાપેક્ષ હાઈ તે અશુધ્ધાપયેાગમાં જ તારતમ્યથી રહે છે, એમ સમજવુ' જોઈ એ.
મુક્તિના એક જ માર્ગ તે શુધ્ધાપયેાગ છે. એડ્ડીજ એક ધમ છે. તેના નિમિત્તભૂત કારણેા અનેક છે. પણ તે સર્વ કારણેાનું શુધ્ધાપયેાગરૂપ કાય તે એક જ છે.
અજ્ઞાન, મિથ્યાત્વ અને કષાયના કારણે, પરદ્રવ્યના મમત્વે કરીને આત્મઅધ્યવસાય, ત્રિવિધરૂપે અશુદ્ધ ખની રહે છે. અનાદિકાળથી શુદ્ધતયે, આત્મસ્વરૂપને નહી જાણી શકવાથી, અજ્ઞાનરૂપ અધ્યવસાય રહ્યા. પરને પાતાંપણે જાણી લેવાથી, મિથ્યાત્વરૂપ અધ્યવસાય થયા. અને પરદ્રવ્ય ઉપર રાગાદિ થયેથી, કષાયરૂપ અધ્યવસાય થયા. એ રીતે આત્મા, અનાદિકાળથી અજ્ઞાન–મિથ્યાત્વ અને કષાય, એ ત્રિદોષના કારણે, અશુદ્ધ અધ્યવસાયી બની રહી, સંસાર
