________________
૧૯૦
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ અનુરજિત હોય યા વિકૃત હય, તે અશુદ્ધ ઉપયોગ કહેવાય. અને તેથી ઉલટું જેમાં એવી છાયા, યા વિકારને સ્પર્શ પણ ન હોય તે શુદ્ધ ઉપયોગ કહેવાય.
રાગ, દ્વેષ અને મેહની છાયાજન્ય વિકૃતિથી સર્વથા મુક્તિ થાય નહિં, ત્યાં સુધીને ઉપયોગ કષાયના તારતમ્ય પ્રમાણે કેટલેક અંશે શુદ્ધ, તે કેટલેક અંશે અશુદ્ધ પણ હવાને. જ્યારે કાષાયિક બળ અર્થાત્ સંકલેશનું બળ વધારે હોય ત્યારે શુદ્ધિની માત્રા ઓછી અને અશુદ્ધિની માત્રા વધુ હોવાની. તેથી ઊલટું, સંકલેશનું બળ જેમ ઘટે તેમ શુદ્ધિની માત્રા વધે, અને અશુદ્ધિની માત્રા ઘટે. એ રીતે એક જ ઉપગમાં એક જ વખતે તારતમ્યથી શુદ્ધિ અને અશુદ્ધિ અને અંશે હોય જ છે. સંસારી જીવને કોઈ પણ ઉપગ એ નહિ હોવાને કે જે સર્વથા અશુદ્ધ જ હોય યા સંપૂર્ણ શુદ્ધ જ હોય. ગાઢમિથ્યાત્વના કારણ પ્રસંગે શુદ્ધને અભાવ હોય તે પણ, શુભનું અસ્તિતત્વ સંભવી શકે છે.
આધ્યાત્મિક ઉલ્કાન્તિના કમને પાયે જ એ છે કે અધ્યવસાયની અશુદ્ધિ ઘટતી જાય અને શુદ્ધિ વધતી જાય. એટલે કે સંકલેશનું બળ ઉત્તરોત્તર ઓછું થતું જાય, યા ક્ષયપામતું જાય. અશુદ્ધ ઉપયોગથી ધીમે ધીમે નિવૃત બનતા રહી, શુદ્ધોપાગમાં આગળ વધવા માટે જનશાસ્ત્રોમાં શુભ સ્થાનરૂપ પગથી બતાવેલાં છે, શુદ્ધો
