________________
૧૮૪
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ ભક્તિરૂપનિમિત્ત, એ બન્ને જાતના સંગજ, આત્મવિ. કાસના કાર્યમાં યોગ્ય નિમિત્ત રૂપે બની શકે છે. અને તે યેગ્ય કારણોની ન્યૂનાધિક શકિત અનુસાર, આત્મવિકાસની કાર્યસિદ્ધિમાં ન્યૂનતા યા પ્રચૂરતા વર્તી રહે છે.
કઈ માણસ બેઠો હોય છે, ત્યારે તેના મનમાં કોઈને કઈક વિચાર તે પ્રતિક્ષણ ચાલતું જ હોય છે. હવે જે તે સીનેમા જેવા ચાલ્યા જાય છે, તો તે સીનેમાના ચિત્ર અનુસાર તેનું માનસ પ્રવૃત્ત બને છે. અને જે તે સાધુપુરૂ પિની સત્સંગમાં જઈ બેસે છે, તે તેના દિલમાં ભવ્યભાવ ઉત્પન્ન થશે. તાત્પર્ય એ છે કે પ્રત્યેક પરિણમન પિતાની તત્કાલીન ઉપાદાન એગ્યતા અને સામગ્રીના અનુસારે જ વિકસીત બની રહે છે માટે માણસે હંમેશાં સારા નિમિત્તોના વાતાવરણમાં રહીને ઉપાદાન શુદ્ધિવાળા ઉપગવંત બની રહેવું જોઈએ.
આપણે તે અહીં આત્માના જ્ઞાનાદિ અનંત ચતુષ્ક ગુણોને પરિપૂર્ણ રીતે વિકસિત બનાવી શાશ્વત સુખ અને સ્થાનની પ્રાપ્તિરૂપ શુદ્ધ આત્મિકપર્યાય માટેના જ પ્રયત્નશીલ બની રહેવાનું છે. તે આ કાર્ય માટે આપણું જીવનમાં આ કાર્ય અંગેની ગ્ય સામગ્રીને પણ આપણે અપનાવવી પડશે. અહિં નિમિત્ત સામગ્રી તે સહેલાઈથી સમજી શકાય તેવી છે. પણ સાથે સાથે ઉપાદાનને ગ્ય રીતે સમજી ઉપાદાનની ચોગ્યતા માટે પણ નિરંતર સાવધાન બની રહેવું પડશે.
