Page Text
________________
રામ ચેાળાવવી. 1
રાખ ચાળાવવી, કાઈના પૈસા ટકા તી લેવા; પાસે કંઇજ ન હેાય તેવી દશાએ પાંચાડવું; ખરાબખસ્ત કરવું; નિર્ધન કરવું. રાખધૂળ, નકામું એવું જે કાંઈ તે, રાખ ધૂળ થઈ જવું, કાંઈ સારૂં કામ ન થયું હોય ત્યારે તેને વિષે ખેાલતાં વપરાય યછે . ખરાબ થવું; બગડી જવું; નકામું જવું. (કામ)
રાગડા ખેચવા, ( બાળકે, ાકરે ) ભેંકડા તાણુવા; સાદ કાઢીને રડવું.
રાગે પડવું, રીતમાં આવવું (માણસે) ૨. સરાડે ચઢવું (કામ)
રાગે ભરાવું, ગુસ્સે થવું; ક્રોધ ચઢવા. રાજ આવવું, તુ આવવે. (અને) અટકાવ વાળી અને કાંઈ કામ કાજ કરવાનું હતું નથી તે ઉપરથી )
( ૧૧ )
“ દેશની ખેલીમાં રાજા શબ્દ હલકા થઈ ગયા. જેને વિશ્વાસ ન રખાય તેને રાજા કહે જે કાંઈ કામ ન કરે તેવા નિરૂઘુમીને રાજા કહે. સ્ત્રીને અટકાવ આવે તે કહે રાજ આવ્યું. કેમકે ત્રણ દિવસ કાંઈ કામકાજ ન કરતાં એઠાં ખાવાનું હાય છે. ’
વનરાજ ચાવડા. રાજ થવા, (દીવા) એલાઈ જવા; ગુલ થવે. દવા રાણા થવા-વગાથવા-ઘેર જવા વગેરે ખેલાય છે. રાજક ધ્રુવક, સુલતાની આશમાની આકૃત) “ સારે સારૂં લાગે છે પણ જો કંઈ રાજક શૈવક થયું તેા શ્રાદ્ધ સારનાર વિના બધાયને ઉંધે માથે લટકવું પડશે.
.
તપત્યાખ્યાન.
રાજા માસ, રાજાના જેવાં આચરણ અને વૈભવવાળા માણસને વિષે ખેલતાં વર્ષરાય છે.
k રાતને રાજા
ખેલતાં વપરાય છે. ( આમાં જા શબ્દના અર્થ અહુ હલકા થઈ ગયા છે. )
અાવનાર
રાણીના સાળા, મિથ્યા ડાળ ચાલનાર; શેખાઈ કરનાર કે ખેાટી સત્તા માસને વિષે ખેલતાં વપરાય છે. “ માથામાં મગરૂબી રાખી, ડાર્ટ કરે છે હાલા;
દૈવતનું તેા ડીંટ મળે નહિ, એ રાણીના સાળા.
૨. જેને વિશ્વાસ ન રખાય-જે કાંઇ કામ ન કરે તેવા નિચમીને વિષે
,,
ખુલાખીરામ.
રાણીના ખટમલ, પશુ ખેલાય છે. રાણા કરવા (દીવા), ગુલ કરા; બુઝત્રવા; હાલવવા રન આપવી.
ર. નાશ કરવા.
“ સુરામે હણ્યા જે વિષે લ કરાણા, કરૂં એક બાણે તને છેક
"
રાણી. દ્રોપદી હરણું.
રાત આપણા માપની છે, રાતમાં જે કાંઈ કરવું હોય તે કરવાના હક છે. દિવસે કામ ન થયું હોય ત્યારે આખી રાત જાગીને કરવાના નિશ્ચયપર આવતાં એમ ખેલાય છે.
રાત કહે તા રાત ને દહાડા કહે વા દહાડા, કાઈની ઈચ્છા-કૅ’સુને અનુસરીનેજ માત્ર વર્તવું તે.
રાત દહાડાની ખબર, શુદ્ધિ; સાન. દુનિયાદારીની ખબર; સુખ દુઃખની
ખબર.
૧. આપાઆપ ખબર પડે એવી જાહેર થઈ ગયેલી નવિન બાબત વિષે જ્યારિ કોઈ અજાજી રહે, ત્યારે તેવાને વિષે મેાલતાં એમ વપરાય છે કે- એને તે રાત દહાડાની ખબરેય નથી. રાતના રાજા, દહાડે ઊંધનાર અને આખી રાત કામ કરનાર માણસને વિષે ખેલતાં
| SR No. | 023264 |
| Book Title | Rudhi Prayog Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhogilal Bhikhabhai Gandhi |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society |
| Publication Year | 1898 |
| Total Pages | 378 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 29 MB |