Rudhi Prayog Kosh

SR No.: 023264
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhogilal Bhikhabhai Gandhi
Publisher: Gujarat Varnacular Society
Publication Year: 1898
Total Pages: 378
Language: Gujarati
Classification: Dictionary
File Size: 29 MB

Page 239

( ૨૩૩ )
પૂર્ણ વધતાં ]
૨. ઉપરા ઉપરી ઢાંક દેવા; ધમકાવવું. ( વાંકામાં. ) “ પ્રભાધનના આ અપૂર્વ લિના વરસાદથી કુમુદસુંદરી ચમકી જાગી ઉઠી.
પુષ્પાંજ
"
[ પૂછ્યા સિવાય પાણી પણ ન પીવું.
તે લાકને જવાબ મળ્યા કે હું વનદેવશું. આ હાથીના મડદામાંથી જો મને કાઢા તા મારે તમને એક ઘણી જ અગત્યની વાત કહેવાની છે. આવું સાંભળી મુસાફરી માહ જાળમાં પડયા, અને બહાર કાઢવાની યુકિત શેાધવા લાગ્યા. આખરે કુહાડાથી હસ્તીનું મુડદુ ચીરતાંજ પેલા અકળાઈ ૨ઘેલા શિયાળે માંહેથી કુદકા મારી બહાર નીકળી ચાલવા માંડયુ. લેાકેાએ ` પાછળ દેડી પૂછવા માંડયું કે ભાઈ! તું શી વાત કહેતા હતા ? પેલા શિયાળે દોડતાં દોડતાં જવાબ આપ્યા કે મેાટાના પૂડામાં પેસશે। નહિ. તે ઉપરથી. )
કહેવાતા મેઢા કાઇ શ્રીમંત કે સત્તાધારી માણસને આશ્રય ધરવા. પૂછ્યુ એવું બાકી છે, (મતલબ કે પૂછ્યા સિવાયના પશુ છે) મૂર્ખ અને રીતભાત વિનાના માણસને માટે ખેાલવામાં આવેછે.
સરસ્વતીચ.
પૂછડાં વધવાં, લાંબા ખેતાબને માટે મુશ્ક રીમાં કે કંઢાળા વપરાય છે. પૂછડામાં પેસવુ, મહાવનમાં કાઈ મોટા મરેલા હાથી પડયા હશે કે જેના માઢાને ભાગ ભાંયમાં ટાઈ ગયેલા હતા ! ત્યાં એક શિયાળ કરતું ફરતું જઈ પહોંચ્યું; તાજું પડેલું કલેવર જોઈ પેલું શિયાળ મલાઇને મન સાથે કહેવા લાગ્યું કે આહા ! આજ મારા નશીએ જોર કર્યું કે લાંખી મુદ્દત ચાલે એવડે મેટા આ ભક્ષ મારે હાથ લાગ્યા; આજ તે! ધન ઘડી તે ન ôાડા, વાહરે વાહ ! આવાં ઉત્તમ પ્રાણીનાં હું સાં વખાણુ કરૂ? એમ પોતાના મનસુખામાં ગરકાવ ખની રાજી થતુ હતું. પેલા મુવેલા હાથીના પૂછડાના ભાગેથી ધીરે ધીરે ફાતરતું કે તેના ઉત્તર ભાગમાં જઈ પહોંચ્યું. જેમ જેમ આગળ વધી અંદરના ભાગમાં જતું ગયું તેમ તેમ પાછળ હાથીના પૂછડા આગળને આખા ભાગ સુકાઇ જવાથી ખીડાતા ગયા એટલે વાયુના સંચાર બંધ પડવાથી પેલું શિયાળ તા હાથીના પેટમાં ગુગળાવા લાગ્યું. નીકળી નહિ શકાવાથી મનમાં પસ્તાવા લાગ્યું કે, હાય હાય ! મારા કયાં ભાગ લાગ્યા કે હું અદર પેઠું. મારૂં શિકારખાનું ભારા ભરણુ ની ઘાંટી રૂપ થઈ પડયું. પછી તેણે પેતાની લુચ્ચાઈ યાજવા માંડી. દાથીના ખા ખામાં પડયું... પુછ્યું તે અનેક તરેહના સાદ કરવા લાગ્યું, તે સાંભળીને ત્યાં રસ્તે જતા વટેમાર્ગુઓ ઘણા તાજી થયા કે આ
સહેજ કારણથી ઉત્પન્ન થયેલા ને બહાર ન દેખાતા એવા ગુસ્સા ચઢવા; નાખુશ થત્રુ; જેસ્સાથી અકળાવું; ગભરાવુ’. પૂછડે તણાવુ,કાઈના વિચારને અનુસરતું થવું.
“ રાસ્ત ગાતાર આજ કેટલાક વખ ત થયાં ઇંગ્લાંડમાં ખેડેલા મી. મચેરભાઈ ભાવનગરીભાઇને પૂછડે તણાય છે. “ ગુજરાતી.
ભરેલા હાથીમાં ક્રાણુ લેછે? પછી પૂછતાં પૂછ્યા સિવાય પાણી પણ ન પીવું,
૩૦
પૂછ્યું છુટી જવું, ઝાડા થવા; વારંવાર ખરચુ જવું; ફેરા લાગવે.
૨. ધાસ્તીથો મભરાવું; ડરી જવું. પૂછ્યું' પકડવું, પાછળ-કેડે-ખતે પડવુ. પૂછડું ફાટવું, બીક લાગવી; ડર ઉપજવા; ધાસ્તીનું માર્યું ગભરાવું .
ર. ગભરામણથી ચહેરા ફીકા પડવા-કુરી જવા.
પૂછ્યુ મળવુ, માઠું લાગવું; રીસ ચઢવી;