Jain Dharmni Vaigyanik Aadharshila

SR No.: 023257
Original Sutra Author: N/A
Author: Kanti V Maradia
Publisher: L D Institute of Indology
Publication Year: 2011
Total Pages: 178
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 57

જૈન ધર્મની વૈજ્ઞાનિક આધારશિલા
તરીકે, ઘડીનો કાળ નોંધી શકાય છે. દ્રવ્ય તરીકે કાળનો કોઈ આરંભ નથી કે અંત નથી. જૈનોએ આકાશ અને કાળની પારસ્પરિક ક્રિયામાં કાળને ચોથું પરિમાણ ગણ્યું છે. કાળ, આકાશ અને અન્ય દ્રવ્યોને લગતા વિશદ નિરૂપણ માટે જુઓ બાશમ (૧૯૫૮, પૃ.૭૮).
૪૦
પુદ્ગલ ઃ
એ ખ્યાલમાં રાખવું કે જૈનવિજ્ઞાનમાં પુદ્ગલનો અર્થ ‘‘ભૌતિક ઊર્જા'' પણ થાય છે. આ શબ્દ બે પદો ‘‘પુસ્’(જોડાવું) અને ‘‘ગલ’’(ભાંગવું) માંથી બન્યો છે. પુદ્ગલનું ‘કાર્યણ’માં રૂપાંતરણ થાયે છે. આનાથી કાર્મણોની રચના અને વિનાશને મહત્ત્વ મળે છે. અહીં વિનાશનો અર્થ છે દ્રવ્યનું ઊર્જામાં અને ઊર્જાનું દ્રવ્યમાં રૂપાંતર. તેને માટે આધુનિક શબ્દ છે : દ્રવ્યમાન ઊર્જા (Mass-energy), પણ અહીં મહત્ત્વ છે દ્રવ્ય-ઊર્જાનું.
--
પુદ્ગલ આખરે તો અંતિમ કણ, પરમાણુ(ultimate particle) ના બનેલા છે. આ નાનામાં નાના અવિભાજ્ય સૂક્ષ્મ કણો છે. તેમને અનેક રીતે એકત્રિત, ભેગા કરી શકાય છે, જેથી આપણને, આત્મા સિવાયના, કાર્બનિક અને અકાર્બનિક દ્રવ્યના તમામ સ્વરૂપ મળે છે.
દ્રવ્યના અત્યંત સૂક્ષ્મ રૂપને ‘‘સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ’’ (fine-fine) કહે છે અને તેમાં નિશ્ચિત સંખ્યામાં પરમાણુઓ હોય છે. આમ, આ કણોમાંથી કાર્યણકણો કાર્મોનો (Karmons) રચાય છે. કાર્મિક શરીરમાં લઘુતમ સંખ્યામાં કાર્મોનો હોય છે અને કાર્મિક કોષમાં ઘણી વધુ સંખ્યામાં કાર્યોનો હોય છે. એક પરમાણુ વધુમાં વધુ એક આકાશબિંદુ જેટલી જગા રોકે છે. ‘‘સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ’’માં ભૌતિક ઊર્જા વિદ્યુત સમાન હોય છે. તે પછીના વર્ગમાં ‘‘સૂક્ષ્મ’’ દ્રવ્ય આવે, તેમાં કેટલાક પરમાણુ હોય છે. આમ તે આણ્વીય છે. ‘‘સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ’’ ની જેમ ‘‘સૂક્ષ્મ'' એટલું બારીક હોય છે કે તે ઇન્દ્રિયોથી શોધી શકાતું નથી. યાદ કરો વૈજ્ઞાનિક પરિભાષામાં અણુઓ એ પરમાણુઓનાં સમુચ્ચય છે. દૂષિત આત્મા ૫૨નું કાર્મિક દ્રવ્ય સૂક્ષ્મ હોય છે અને તેમાં અનંત કાર્મોન હોય છે.
કાર્મિક શરીર રચતું કાર્મિક દ્રવ્ય અત્યંત સૂક્ષ્મ હોય છે. કાર્મિક કોષ એનાથી થોડા ઓછા પ્રમાણમાં પણ ઘણો સૂક્ષ્મ, દેખાય નહિ એટલો સૂક્ષ્મ