________________
( ૨૨ )
પીવાનું મળે, અનુભવ મળે અને વળી પગાર મળે. તેઓ ન જેએલા દેશો જુવે. પિતાના ધર્મનાં યાત્રાસ્થળ આવે તેનાં દર્શન કરીને પાવન થાય. તેમની નીતિ સુધરે. સત્સંગથી ચારિત્રની ખીલવણી થાય અને વળી નવરી સોસમે ચાર ચાર માસના રોટલા અને તંદુરસ્તી લઈને ઘેર આવે. આ શું એ છે ફાયદે? સંઘમાં ખરચાતા પૈસાને મોટો ભાગ તે આવી સામાન્ય પ્રજા–મજુર વર્ગનાજ ખીસામાં ચાલ્યો જાય, એના પેટ ગુજારા ને કાંઈક પિષણ મળે.
વળી જે ગામમાં સંઘ જાય ત્યાંના મજુરોને, વેપારીઓને અને બીજાઓને પણ હજાર પાંચ રૂપિઆને વકરો થાય. એક બીજાના વેપાર-ધંધાની માહીતી મળે. આવી ધાર્મિક, રાજકીય અને સામાજીક ભાવનાઓથી સંકળાયેલી રચનાવાળા “સંઘની આવશ્યકતા નથી” એવું કહેનારાઓ ગંભીર ભૂલ કરે છે.
જે જે દેશની વસ્તુઓ વખણાય, જ્યાં જ્યાંની–કારીગરી વખણાય (દાખલા તરિકે ભૂજનું મીનાં કામ, મંજલના
ચપુ સુડી, અંજારના વાસણ આદિ.) તે કળા અને કારી વસ્તુઓ સંભારણું ખાતર લેવા માટે ગરને ઉત્તેજન. યાત્રાળુઓ તીડની માફક પડયા હોય.
વળી સંઘપતિ પાસે પણ ઘણુય કારીગરો પિતાની કળાના સર્વોત્તમ નમુનાઓ લઈને ભેટ ધરવા આવે. તેને સ્વીકાર, એ કળાને વધાવી લઈ તેને એગ્ય સત્કાર -
