Page Text
________________
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય
૪૩ ઉત્તર : રાગ હોય છે તેની અપેક્ષાએ નિર્મળ પર્યાયને ઉપાદેય (આદરણીય) કહેવાય; અને દ્રવ્યની અપેક્ષાએ પર્યાય તે વ્યવહાર છે અને તે આશ્રયને યોગ્ય નહિ હોવાથી હેય કહેવાય. ક્ષાયિક પર્યાય પણ શુદ્ધદ્રવ્યની અપેક્ષાય હેય કહેવાય.
(૩) પ્રશ્ન : શું દ્રવ્યનો ઘણો ભાગ શુદ્ધ રહીને માત્ર થોડા ભાગમાં જ અશુદ્ધતા આવી છે ?
ઉત્તર : નિશ્ચયનયથી અશુદ્ધતા દ્રવ્યના થોડા ભાગમાં પણ આવી નથી, તે તો ફક્ત ઉપર ઉપર જ તરે છે ખરેખર જો દ્રવ્યના થોડા ભાગમાં પણ અશુદ્ધતા આવે તો પછી અશુદ્ધતા ક્યારે નીકળે જ નહિ પણ સદાકાળ ટકી રહે ! બદ્ધપુષ્ટત્વ આદિ ભાવો દ્રવ્યના ઉપર તરે છે (જેમ સાગરની સપાટી ઉપર કચરો તરે) પણ દ્રવ્યમાં ખરેખર સ્થાન પામતા નથી. દ્રવ્ય (શક્તિરૂપે) તો શુદ્ધ જ છે પણ પર્યાયમાં (વ્યક્તિમાં) અશુદ્ધતા આવી છે.
(૪) પ્રશ્ન : નિર્વિકલ્પદશા પ્રાપ્ત થતાં વેદન શાનું હોય ? દ્રવ્યનું કે પર્યાયનું ?
ઉત્તર : દૃષ્ટિ તો ધ્રુવસ્વભાવની જ હોય છે; વેદાય છે આનંદાદિ પર્યાય. મૂળ સ્વભાવે દ્રવ્ય તો અનાદિ-અનંત છે જે ફરતું નથી. બદલતું નથી. તેના ઉપર દૃષ્ટિ કરવાથી, તેનું ધ્યાન ધરવાથી પોતાના સચિત્આનંદનો પ્રગટ અનુભવ થાય છે.
(૫) પ્રશ્ન : મુમુક્ષુ જીવ પ્રથમ શું કરે ?
ઉત્તર : પ્રથમ દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય; દેવ-ગુરુ-ધર્મ-બધાંને ઓળખે. ચૈતન્યદ્રવ્યના સામાન્ય સ્વભાવને ઓળખીને તેનો સમ્યક અભ્યાસ કરતાં કરતાં ચૈતન્ય તેમાં સ્થિર થઈ જાય તો તેમાં રહેલી જે વિભૂતિ છે તે પ્રગટ થાય. આ પ્રગટ કરવામાં પોતાની જ તૈયારી જોઈએ; એટલે કે ઉગ્ર પુરુષાર્થ વારંવાર કરે.
(૬) પ્રશ્ન : સમ્યગ્દર્શન થતાં આત્માના બધા ગુણોનું આંશિક શુદ્ધ પરિણમન વેદનમાં આવે ?
ઉત્તર : નિર્વિકલ્પ સ્વાનુભૂતિની દશામાં આનંદ ગુણની આશ્ચર્યકારી પર્યાય પ્રગટ થતાં આત્માના બધા ગુણોનું (યથાસંભવ) આંશિક શુદ્ધ પરિણમન પ્રગટ થાય છે અને બધા ગુણોની પર્યાયોનું વેદના થાય છે.
| SR No. | 023237 |
| Book Title | Dravya Gun Paryay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Suresh Zaveri |
| Publisher | Navdarshan Public Charitable Trust |
| Publication Year | 1997 |
| Total Pages | 66 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |