________________
પછી દેવકાર્યાદિ કરવાની અનુકૂળતા મળશે. તેથી તે કાર્ય પણ કરી આપું.. ઈત્યાદિ સ્વરૂપ કરુણાભાવે અહીં બીજાં કાર્યો કરાય છે. તેથી માત્સર્યસ્વરૂપ શ્રેષનો અહીં સંભવ નથી રહેતો. ર૧-૧ાા
પ્રથમ દષ્ટિમાં પ્રાપ્ત થતા યોગના પહેલા અ યમનું એના ભેદો(પ્રકારો) સાથે સ્વરૂપ જણાવાય છે
अहिंसासूनृतास्तेयब्रह्माकिञ्चनता यमाः । વિદiાદનવછિત્રા, સાર્વભૌમ મહાવ્રતમ્ ૨૨-શા
વિવક્ષિત દેશ અને કાળ વગેરેની અપેક્ષા વિના; દરેક ભૂમિકામાં થનારા(હોનારા) અહિંસા, સૂનુત, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અગ્નિનતા(અપરિગ્રહ) : આ મહાવ્રત સ્વરૂપ યમ” છે.”-આ પ્રમાણે બીજા શ્લોકનો અર્થ છે. એનો આશય આમ તો સ્પષ્ટ છે. પરંતુ શાસ્ત્રીય પરિભાષામાં તેનું સ્વરૂપ સમજાવતાં ફરમાવ્યું છે કે, પ્રાણનો વિયોગ કરવાનું જેનું પ્રયોજન છે, એવા મન - વચન - કાયાના વ્યાપારને હિંસા કહેવાય છે. તેના અભાવને અહિંસા કહેવાય છે. વાણી અને મનની યથાર્થતાને સૂઝત કહેવાય છે. બીજાના ધનાદિના અપહરણને તેય કહેવાય છે અને તેનો અભાવ, અસ્તેય છે. જનનેન્દ્રિયના સંયમને બ્રહ્મચર્ય કહેવાય છે. ભોગનાં સાધનોના અસ્વીકારને અશ્ચિનતા કહેવાય છે. : આ પાંચ યમ છે. એ જણાવતાં યોગસૂત્રમાં(૨-૩૦) જણાવ્યું છે કે-“અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ : આ પાંચ યમ છે.'
મન વાણી અને કાયાથી; બીજાનું અનિષ્ટ ચિંતન,
