________________
ગુણસ્થાનક' પદનો પ્રયોગ(વ્યવહાર) કરાય છે. એ પદના અર્થને મિથ્યાદષ્ટિ આત્મામાં ઘટાવવાનું મિશ્રાદષ્ટિની અવસ્થામાં જ શક્ય બને છે. કારણ કે એ અવસ્થામાં સત્પણામાદિ સ્વરૂપ યોગબીજોને ગ્રહણ કરવા સ્વરૂપ ગુણોના ભાજન, તે આત્માઓ બને છે. તેથી ગુણસ્થાનક શબ્દનો અર્થ ત્યારે જ પ્રાપ્ત થાય છે. એ પૂર્વે તો ‘ગુણસ્થાનક' પદનો પ્રયોગ થતો હતો પરંતુ ત્યારે મિથ્યાદષ્ટિમાં ગુણ ન હતા. અર્થાઃ એ વખતે અર્થનિરપેક્ષ(અન્વર્થરહિતપણે) જ મિથ્યાદષ્ટિ આત્મામાં “ગુણસ્થાનક પદનો પ્રયોગ કરાતો હતો. તેથી ત્યાં અન્યWયોજના અનુપપન્ન હતી.
ઉપર જણાવેલી વિગત જણાવતાં પૂ. હરિભદ્રસૂરિ મહારાજાએ યોગદષ્ટિસમુચ્ચયમાં (સ્લો.નં. ૪૦) ફરમાવ્યું છે કે-મિથ્યાદષ્ટિ નામનું જે પ્રથમ ગુણસ્થાનક છે તે સામાન્યથી જ આગમમાં વર્ણવ્યું છે. મિત્રાદષ્ટિની તો તે અવસ્થામાં(મિથ્યાત્વાવસ્થામાં પ્રથમગુણસ્થાનકપણું મુખ્ય-ઉપચારરહિતપણે હોય છે. કારણ કે આ અવસ્થામાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ~ણામાદિ યોગબીજો સ્વરૂપ ગુણો હોવાથી ગુણસ્થાનક પદના અર્થનું અનુસરણ છે. અથદ્ મુળાનાં સ્થાનેમિતિ પુણસ્થાનમ્ (ગુણોનું સ્થાન-એ ગુણસ્થાન)-આ વ્યુત્પત્યર્થ ઘટે છે... ઈત્યાદિ સ્પષ્ટ છે. (૨૧-૨૪
પ્રકારતરથી ઉક્ત વસ્તુનું જ સમર્થન કરાય છેव्यक्तमिथ्यात्वधीप्राप्तिरप्यन्यत्रेयमुच्यते । घने मले विशेषस्तु, व्यक्ताव्यक्तधियो र्नु कः ॥२१-२५॥
