________________
The Samkhya-Yoga and the Jaina Theories of Pariņāma
III 'यः पृथिव्यां तिष्ठन्पृथिव्या अन्तरो य पृथिवी न वेद यस्य पृथिवी शरीरं यः पृथिवीमन्तरो यमयत्येष त आत्माऽन्तर्याम्यमृतः । अप्सु, अग्नौ, अन्तरिक्षे वायौ, दिवि, आदित्ये, दिक्षु, चन्द्रतार के, आकाशे, तमसि, तेजसि, सर्वेषु भूतेषु तिष्ठन्वेभ्योऽन्तरो य सर्वानि भूतानि न विदुर्यस्य सर्वाणि भूतानि शरीरं यः सर्वाणि भूतान्यन्तरो यमयत्येष त आत्माऽन्तयम्यिमृतः ।' Br. Up. III. 7
12
IV'sकामयत । बहु स्यां प्रजायेयेति । स तपोऽतप्यत ।
स तपस्त वेदं सर्वमसृजत । यदिदं किंच । तत्सृष्ट्वा तदेवानुप्राविशत् । तदनुप्रविश्य सच्च त्यच्चाभवत् । निरुक्तं चानिरुक्तं च । निलयनं चानिलय' च । विज्ञानं चाविज्ञानं च । सत्यं चानृतं च । सत्यमभवत् । यदिदं किंच तत्सत्यमित्याचक्षते ।'
Taittiriya Up. II. 6
'स वा अयमात्मा सर्वेषां भूतानामधिपतिः सर्वेषां भूतानां राजा तद्यथा रथनाभौ च रथनेमौ चाराः सर्वे समर्पिता एवमेवास्मिन्नात्मनि सर्वाणि भूतानि सर्वे देवाः सर्वे लोकाः सर्वे प्राणाः सर्व एत आत्मानः समर्पिताः । ' Br. Up. II 5.15 VI ' स यथेोर्णनाभिस्तन्तुनेाच्चरेद्यथाऽग्नेः क्षुद्रा विस्फुलिङ्गा व्युच्चरन्त्येवमेवास्मादात्मनः सर्वे प्राणाः सर्वे लोकाः सर्वे देवाः सर्वाणि भूतानि व्युच्चरन्ति तस्योपनिषत्सत्यस्य सत्यमिति प्राणा वै सत्य तेषामेष सत्यम् ।'
Br. Up. II. 1.20
V
VI तस्माद्वा एतस्मादात्मन आकाशः संभूतः । आकाशाद्वायु । वायोरग्निः । अग्नेरापः । अद्द्भ्यः पृथिवी । पृथिव्या औषधयः । ' 1
VIII 'थोर्णनाभिः सृजते गृह्यते च यथा पृथिव्यामौषधयः संभवन्ति । यथा सतः पुरुषात् केशलोमानि तथाक्षरात्स' भवतीह
Taittiriya Up. II. 1
विश्वम् ॥' Mundaka Up, I.1.7.
IX . ...............................सत्त्वेव सोम्येदमग्र आसीदेकमेवाद्वितीयम् । तदैक्षत बहु स्यां प्रजायेयेति तत्तेजोऽसृजत तत्तेज ऐक्षत बहु स्यां प्रजायेयेति तदपोऽसृजत ।