Page Text
________________
૫૬૨
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ સ્વાદિષ્ટ બનાવે, પ્રમાણથી અધિક ભોજન કરે, સારા ભોજનમાં રાગ કરે અને ભોજન અને તેના દાતારની પ્રશંસા કરે, તે ઇંગાલદોષ, અનિષ્ટ ભોજન અને તેના દાતારની દ્વેષથી નિંદા કરે અને ભોજન કરતાં મુખ બગાડે, સુધાવેદના વગર અગર વૈયાવૃત્યાદિના કારણ વગર ભોજન કરે, રૂ૫ કે બળની વૃદ્ધિ માટે ભોજન કરે, રજોહરણ પાસે ન રાખે. (૩૬૩ થી ૩૧૯) ૧૩. પાક્ષિકપર્વ શર્થી
अट्ठम छट्ठ चउत्थं, संवच्छर चाउमास पक्खेसु ।
न करेइ साय-बहुलो, न य विहरइ मासकप्पेणं ||३७०।। શાતાગારવની બહુલતાનાં કારણે અનુક્રમે સંવત્સરી, ચોમાસી અને પાક્ષિકના દિવસે અઠ્ઠમ, છઠ અને ઉપવાસ તપ કરતો નથી અને ક્ષેત્ર, કાળની અનુકૂળતા હોવા છતાં માસકલ્પના ૮ માસ વિહાર કરતો નથી. અહિં પાક્ષિકમાં ઉપવાસ નિયમિત કરવાનો રાખેલ હોવાથી ચૌદશના દિવસે જ પાક્ષિક ગણાય છે. જો પૂનમના દિવસે થાય, તો ઉપવાસ કરવાનું બંનેને સમ્મત હોવાથી પૂનમને દિવસે પાક્ષિકપણાનો તેનો સદ્ભાવ હોવાથી પાક્ષિકનો પણ છઠ કરવાનો પ્રસંગ આવે, તથા ત્યાં અઠમ, છઠ, છઠ એમ કહેવું પડતું, જો હવે ચૌદશે કરેલો ઉપવાસ ચતુર્દશી સંબંધી જ છે, પરંતુ પાક્ષિક સાથે સંબંધવાળો નથી-એમ કહેતા હો તો ચાતુર્માસમાં પણ પ્રથમ ઉપવાસ ચૌદશ સાથે સંબંધવાળો હોવાથી બીજો ઉપવાસ ચાતુર્માસ સંબંધી હોવાથી “અઠમ-ચઉત્થ-ચઉત્થ” એમ કહેતે. ચતુર્દશી કરતાં ચાતુર્માસપર્વ મોટું છે, તેથી તેનો તપ અંદર જ આવી ગએલો છે, તો પાક્ષિકતપ પણ તેમ જ થાઓ. ચઉદસ એક દિવસનું પર્વ છે, તેની અપેક્ષાએ પાક્ષિકનું પણ મહત્વ છે, તો ત્યાં પણ છઠ થાય. વળી ચતુર્માસની અપેક્ષાએ પાક્ષિક એ નાનું પર્વ છે, તો ત્યાં ઉપવાસ તપ કરવો યુક્ત ગણાય. જેમકે, સાંવત્સરિકતપની અપેક્ષાએ ચાતુર્માસિકતપ નાનું છે, એ વાત સત્ય છે, પરંતુ ચતુર્દશીમાં જ પાક્ષિક કરાય તો ચતુર્દશીનો ઉપવાસ ઘટી શકે છે. કારણ કે, પાક્ષિકનો ઉપવાસ કરવાનો હોવાથી. જો પહેલાં પાક્ષિક પૂનમમાં થતી હતી - એમ તમે સમ્મત થતા હો, તો પાક્ષિકમાં પણ છઠતપ કહેતે. એક ઉપવાસને ચતુર્થનો વ્યપદેશ કરાતો હોવાથી. બે વગેરેમાં છઠ વગેરેનો સંભવ હોવાથી, નહિતર વ્યપદેશનો અવ્યવસ્થા-પ્રસંગ ઉભો થઇ જાય. તેથી કરીને ચાલુ અધિકરામાં ચતુર્થ એમ કહેલ હોવાથી ચતુર્દશી અને પાક્ષિક એ બંનેનું ઐક્ય તેઓને સમ્મત છે - એ નિર્ણય તો થયો જ છે. આથી એકને ગ્રહણ કરવાથી બીજાનું ઉપાદાન-ગ્રહણ થતું નથી. તે આ પ્રમાણે
| SR No. | 023128 |
| Book Title | Updeshmala Doghatti Bhavanuvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 664 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |