Page Text
________________
૧
શ્રાવકધર્મવિધિપ્રકરણ
પૂર્વે કહેલી વિચિકિત્સાને પણ બે પ્રકારે કહે છે :
ચૈત્યવંદન, નિયમ અને પૌષધ વગેરે અનુષ્ઠાનોમાંથી કોઈ એક અનુષ્ઠાનમાં આ અનુષ્ઠાન સફળ થશે કે નિષ્ફળ થશે તે જણાતું નથી, એવી વિચિકિત્સા થાય તે દેશમાં વિચિકિત્સા છે. ચૈત્યવંદન વગે૨ે સર્વ અનુષ્ઠાનોમાં આ અનુષ્ઠાનો સફલ થશે કે નિષ્ફલ થશે તે જણાતું નથી, એવી વિચિકિત્સા થાય તે સર્વમાં વિચિકિત્સા છે. અર્થાત્ ચૈત્યવંદન વગેરે સર્વ અનુષ્ઠાનોનું ફલ માત્ર આગમમાં રહેલું છે= લખાયેલું છે. માત્ર આગમમાં લખાયેલું એ ફલ અમને મળશે કે નહિ એવી શંકા તે વિચિકિત્સા છે.
નિયમ = વિવિધ અભિગ્રહો, અથવા અણુવ્રતો વગે૨ે. પૌષધ = શિક્ષાવ્રતોમાં ત્રીજું વ્રત. આદિ શબ્દથી દર્શનપ્રતિમા વગેરે અનુષ્ઠાનો લેવા. સફલ = સ્વર્ગાદિ ફલનું કારણ. વિફલ = નરકાદિ ફલનું કારણ, અથવા માત્ર કાયક્લેશરૂપ ફલવાળું. [૫૫]
-
सत्यपि नि:शङ्किते जीवाद्यस्तित्वे विचिकित्सानिबन्धनमभिप्रायमाहपुव्वपुरिसा जहच्चिय (जहोइय ) मग्गचरा घडइ तेसु फलजोगो । अम्हेसू धिइसंघयणविरहओ न तह तेसि फलं ॥ ५६ ॥ [ पूर्वपुरुषा यथोदित-मार्गचरा घटते तेषु फलयोगः ।
अस्मासु धृतिसंहननविरहतो, न तथा तेषां फलम् ॥ ५६ ॥ ॥ ]
"पुव्वपुरिसा" गाहा व्याख्या- 'पूर्वपुरुषा:' कामदेवादय:, 'यथोदितमार्गचरा:' आगमनिर्दिष्टधर्मनिश्चलत्वादिगुणाऽऽसेविन इत्यर्थः, 'यथोचितमार्गचरा वा' सर्वत्रौचित्याऽऽचरणपरायणा इति भावः; अतः 'तेषु' तद्विषय: 'घटते' युज्यते 'फलयोग : ' आगमाभिहितत्रिविष्टपपदोत्पादैकाऽवतारत्वादिधर्मक्रियाकार्यसंबन्धः । 'अस्मासु' अस्मद्विषये, तुशब्दो भिन्नवाक्यतायाम्, "क" आदिसूत्रेण च तलोपे सन्धौ चैवं भवति । 'धृतिसंहननविरहत: ' तथाविधानुष्ठानप्रवृत्तिनिमित्ततनुशक्त्यऽभावादित्यर्थः । 'न' इति निषेधे । ' तथा ' तेन पूर्वपुरुषप्रतीतप्रकारेण 'तेषां' चैत्यवन्दनादीनां धर्मव्यापाराणां 'फलं' साध्यकार्यं स्वर्गादिनेति संबन्ध: । एवंविधा विचिकित्सा वस्तुतो मिथ्यात्वनिबन्धनैव, यतो नहि संभवोऽस्या विपर्ययं विना । तथाहि यथा पूर्वपुरुषाणां धृत्यादियुजां सम्यक्त्वादेः स्वर्गादि फलं तथेदानींतनानामपि जघन्यादिभेदं तदेव । यत आगम :-'अविराहिअसामण्णस्स साहुणो सावगस्स य जहण्णो । सोहम्मे उववाओ, भणिओ तेलोक्कदंसीहिं ॥ १॥ [ ]" न चेदानीमाऽऽगममनुसरतामपि सम्यक्त्वाद्यऽसंभवः । तदुक्तम्- 'दुप्पसहंतं चरणं, भणिअं जं भगवया इहं
| SR No. | 023116 |
| Book Title | Shravak Dharm Vidhi Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajshekharsuri |
| Publisher | Velji Depar Haraniya Jain Dharmik Trust |
| Publication Year | 1996 |
| Total Pages | 186 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |