________________
શ્રાવકધર્મવિધિપ્રકરણ
ઓઘનિર્યુક્તિ આગમમાં પઢવામાં વિતા, તપ સપuit રસ્થિ સમા પંચમ િવદી છÈ કાછમિ દોર્ડ (૬૨) એવી ગાથા છે. આ ગાથામાં છ દ્વારા કહ્યા છે. તેમાં પહેલા અને બીજાદ્વારમાં ગ્લાનનું વર્ણન છે. ત્રીજામાં શ્રાવકનું, ચોથામાં સાધર્મિકનું (= સાધુનું), પાંચમામાં વસતિનું, છઠ્ઠામાં સાધુ સ્થાનમાં રહે = વિહાર ન કરે એ સંબંધી વર્ણન છે. આમ છ ધારો છે. તેમાં પાંચમા વસતિદ્વારનું વ્યાખ્યાન કરવાના અવસરે વિહાર કરીને જતો સાધુ કેવી વસતિમાં રહે તે જણાવતાં કહ્યું છે કે“જ્યાં સંવિગ્ન સાધુઓ રહેતા હોય તેવી વસતિને જોવી, અર્થાત્ તેવી વસતિમાં રહેવું. તેના અભાવમાં સંવિગ્નથી ભાવિત શ્રાવકના મકાનમાં રહેવું. તેના અભાવમાં શુ ઘર વગેરેમાં રહેવું. તેના અભાવમાં નિત્યવાસ કરનારા કે પાર્શ્વસ્થ વગેરે લિંગધારીઓની વસતિમાં રહેવું. પણ યથાછંદની વસતિમાં ન રહેવું, અર્થાત્ યથાછંદની વસતિને છોડીને અન્યવસતિમાં અહીં જણાવેલા ક્રમ પ્રમાણે રહેવું.” (૧૦૫)
આ પ્રમાણે યથાછંદોની પાસે રહેવાનો સર્વથા નિષેધ કહીને હવે બીજો કોઈ ઉપાય ન હોય અને યથાછંદોની પાસે રહેવું પડે તો શું કરવું તે અંગે કહ્યું કે
પાર્શ્વસ્થ આદિની સાથે રહેવાનું થાય ત્યારે જે વિધિ જણાવ્યો છે એ જ વિધિ યથાછંદની સાથે રહેવાનું થાય ત્યારે જાણવો. કિંતુ એમાં આ વિશેષ છે:- અસત્યમાર્ગને જણાવનારી ધર્મકથાને કરતા યથાછંદનો વ્યાઘાત કરવો, એટલે કે આ વિષય તું જે રીતે કહે છે તે રીતે નથી એમ કહીને તેને અસત્યમાર્ગની પ્રરૂપણા કરતો અટકાવવો. હવે જો તેની અસત્યમાર્ગને જણાવનારી ધર્મકથાને અટકાવી ન શકે તો ધ્યાન કરે. ધ્યાન કરવા છતાં જો તે ધર્મકથા બંધ ન કરે તો ધર્મકથાને રોકવા માટે અધ્યયન કરે. તો પણ ધર્મકથા બંધ ન કરે તો ધર્મકથાને રોકવા માટે બે કાનને બંધ કરી દે, અથવા સુતેલો તે મોટા અવાજથી ઘોરે, જેથી કંટાળેલો તે ધર્મકથાને બંધ કરે.” (૧૧૧) ગ્રંથકારે આમ કહીને યથાછંદનું વચન કોઇપણ રીતે ન સાંભળવું એમ કહ્યું. [૨૮] इदमेवाह
इहरा ठएइ कण्णे, तस्सवणा मिच्छमेइ साहूवि। अबलो किमु जो सड्ढो, जीवाजीवाइअणभिण्णो॥२९॥
[इतरथा स्थगयति कौँ, तच्छ्रवणान्मिथ्यात्वमेति साधुरपि। અવતઃ લિંક પુનર્થ: શ્રાદ્ધો, નીતાડગીવાથમિ: ર.]