________________
ચઉસરણ પયગ્ને
જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર એ ત્રણ આચારમાં લાગેલા આશાતના, વિનયહીનતા, શ્રદ્ધહીનતા, વિપરીતપ્રરુપણા આદિ કારણે ઉપરોક્ત આચારમાં જે અતિકમ, વ્યતિક્રમ, અતિચાર, અનાચાર રૂપ દેષ લાગ્યો હોય તેની આત્માની સાક્ષીએ નિંદા કરવી અને ગુરૂની સાક્ષીએ ગહ કરવી. આ નિંદા અને ગહરૂપ પ્રતિક્રમણ આવશ્યકથી મલીન થયેલ આચારની શુદ્ધિ થાય છે. આ પ્રતિપાદનથી, જે વ્યક્તિને દૂષણને સર્વર્થાત્યાગ ન હોય તે પણ નિંદા અને ગહ કરવા સારૂ પ્રતિક્રમણ કરે તેમ સિદ્ધ થાય છે. પણ જેમ વ્યાધિ સામાન્ય ઔષધથી ન મટે તે વિશેષ ઔષધની જરૂર પડે છે તેમ પ્રતિક્રમણ રૂપ ચેથા આવશ્યકથી પણ સંપૂર્ણ શુદ્ધ ન થયેલ એવા પાંચ આચારની વિશેષ શુદ્ધિ માટે પાંચમા કાઉસગ આવશ્યકની જરૂર રહે છે. આમ ચેાથું આવશ્યક સામાન્ય ઔષધ અને પાંચમું આવશ્યક વિશેષ ઔષધ તુલ્ય છે. પ, ૬ો દર્શનાચાર, જ્ઞાનાચાર, ચારિત્રાચાર એ ત્રણ આચારના દેષની શુદ્ધિ કર્યા પછી તપાચાર, વીર્યાચાર એ એ આચરની શુદ્ધિરૂપ પચ્ચખાણ નામનું છઠું આવશ્યક છેઃ
गुणधारणरुवेणं पच्चक्खाणेण तवइयारस्स । विरिआयारस्स पुणो सव्वेहिवि कीरए सोही ॥७॥
આશ્રવ રોકવાથી તૃષ્ણા નાશ પામે છે. તૃષ્ણાના નાશથી અપૂર્વ એ શાંતગુણ આત્મામાં પ્રકટે છે. આ શાંત ગુણથી ચારિત્ર નિર્મલ બને છે. ચારિત્ર નિર્મલ બનતાં ઘાતકર્મને ક્ષય થતાં કેવલજ્ઞાન આત્મામાં પ્રગટે છે અને અને ભાવગ્રાહી ચાર અઘાતી કર્મને પણ ક્ષય થતાં
