________________
ઉસણા પગના
(૧) રાગદ્વેષના કારણે થતા પાવાળા મના ન અને કાયાના વ્યાપારને રાકવાપ સમાયિક (ર) ચાવીશ તીર્થંકર ભગવતાની સ્તુતિરૂપ ચર્વિસત્થા (૩) પથ મહાવ્રતને પાળનાર શુદ્ધ ગુરુને વંદન, રૂપ વક્રના; (૪) પાંચ મહાવ્રત અથવા પાંચ અણુવ્રત એ મૂળગુણુ અને પિડવિશુદ્ધિ અથવા વિરમણુ આદિ ઉત્તરગુ; તેમાં લાગેલા અત્તિચારની નિંદા, ગર્હ કરવા રૂપ પ્રતિભશુ; (૫) પ્રતિક્રમણ આવશ્યક કરવા છતાં પણ આત્માને મલીનન કરનાર દાષા જે શુદ્ધ થયા નથી તેની વિશેષ શુદ્ધિ માટે કાઉસગ્ગ, (૬) સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકા દરેકના મૂળગુણુ અને ઉત્તર ગુણને પુષ્ટ કરતા પચ્ચકખાણુ એ છએ દરેકને રાત્રિ-દિવસ નિયત કરવા ચૈાગ્ય હાવાથી આવશ્યક ગણાય છે. ૧ા પ્રત્યેક આવશ્યક માટે વિસ્તારથી કહેતાં પહેલાં સામાયિક આવશ્યકથી થતી ચારિત્રની શુદ્ધિ દર્શાવે છે. આચારશુદ્ધિ માટે પ્રતિક્રમણ છે; તેમ સામાયિક આદિ આવશ્યક દ્વારા કયા કયા આચારની શુદ્ધિ, એ દરેકનું સ્વરૂપ અને એ દરેક શી રીતે કરાય તે દર્શાવે છેઃ
चारित्तस्स विसोही कीरइ सामाइएण किल इहयं । सावज्जेयरजोगाणं वज्जणासेवणत्तणओ ॥२॥
અન્ય દર્શનમાં · સામાયિક ’ એવા શબ્દ પણ નથી; જૈન દર્શનમાં ‘ સામાયિક’ શબ્દથી રાગદ્વેષથી થતી મન, વચન અને કાયાની પાપપ્રકૃતિને રોકી સમ્યક્ત્વ, આવશ્યક આદિ નિરવદ્ય-નિષ્પાપ પ્રવૃત્તિ સેવવારૂપ ક્રિયા થાય છે.
