________________
[૫૫].
મલ્લક અને બુન, તળીઆ) ના આકારે જતી વિશાળ થાય છે. આ બધાનું તાત્પર્ય યંત્રથી જાણવું (યંત્ર મળ્યું નથી). હવે ભાવ દિશા બતાવે છે. मणुश तिरिया काया, तहडग्ग बीया चउकगा चउरो देवा नेरइ यावा, अहरसहोति भावदिसा ॥ ६०॥
મનુષ્યના ચાર ભેદ થાય છે (૧) સંમૂઈનજ (પુરૂષાદિકના મળ મૂત્રથી જન્મેલા) (૨) કર્મ ભૂમિના ગર્ભજ (૩)
અકર્મભૂમિના ગર્ભજ (૪) અંતદ્વીપના ગજ, તે પ્રમાણે તિયામાં બે ઇંદ્રિયવાળા, ત્રણ ઇક્વિવાળા, ચાર ઇંદ્રિયવાળા અને પાંચ ઇન્દ્રિયવાળા એ ચાર ભેદે છે. અને પૃથિવી, પાણું અગ્નિ, વાયુ, એ ચાર કાયા છે. તથા વનસ્પતિકાયમાં, અગ્ર, મૂળ, સ્કંધ અને પર્વ, એ ચારમાં જ્યાં બીજ હોય તે બીજ પ્રમાણે ચાર ભેદ થયા. તેમાં નારકીય અને દેવને ઉમેરતાં અઢાર ભેદે જીવને વ્યપદેશ કરાય છે ( આ અઢાર ભેદ જીવ બતાવ્ય ) ભાવ દિશા તે પ્રકારે અઢાર જાણવી અહિં સામાન્ય દિશાનું ગ્રહણ છતાં જે દિશામાં જેને અવિજ્ઞાન ( ન અટકવા) પણે ગતિ આગતિ સ્પષ્ટ કરી તે સર્વત્ર સંભવે છે. તે દિશાવ. આપણે અધિકાર છે તેથી તેને જ નિકિતકાર સાક્ષાત્ બતાવે છે. કારણ કે ભાવ દિશાણી અવિનાભાવી ( સાથેજ રહેનારી ) પ્રસંગના સામર્થ્યથી અધિકૃતજ છે તેથી તેને માટે જ બીજી દિશાએ ચિંતવીએ છીએ.
