________________
[૧૧] કહેતે, આ અપ કાય જીવને સમૂહ જીવ છે એમ હું જે કહું છું તે અચરને ચેર કહેવા માફક જુઠું નથી કહેતા, કેઈ એમ કહે કે, અપકાય છવ, નથી, ફકત ઘી, તેલ, વિગેરે જેમ ઉપકરણ છે તેમ તે ઉપ કરણ માત્ર છે. આ અસત્ અભિગ છે. કારણ કે હાથી વિગેરેમાં પણ કરપણું આવી જશે તેથી શંકા થશે કે હાથીમાં જીવ છે કે નહિ ? ( શકા–આજ અભ્યાખ્યાન છે કે તમે અને જીવપણું આપે છે. આચાર્યનું સમાધાન; એમ નથી. અમે પૂર્વે પાણીનું સચેતન પણું સિદ્ધ કર્યું છે. જેમ આ શરીરને હું વિગેરે હેતુ સહિત આત્મા અધિષ્ઠિ ત છે એટલે શરીરથી આત્મા જુદી છે. એવું પૂર્વે સાધ્યું છે. એ જ પ્રમાણે અપકાય પણ અવ્યકત ચેતન વડે પૂર્વે સચેતન સાથે છે. અને સાધેલાને અભ્યાખ્યાન કહેવું તે ન્યાય નથી, વળી વાદી કહે છે કે આત્માને પણ શરીરને અધિષ્ઠાતા માનવે તે અભ્યાખ્યાન છે. કારણ કે તે ક્રિયા કરતે યુક્તિમાં ઘટતે નથી, એટલા માટે કહે છે. આત્માને શરીરને અધિષ્ઠાતા એટલે હું જ્ઞાનથી અભિન્ન ગુણવાળે પ્રત્યક્ષ સિદ્ધ છું, એવું દરેક જાણે છે તેથી તેને ન લેપે.
શંકા-આ અમે કેવી રીતે જાણીએ કે આત્મા શરીરમાં ઘરના માલીક માફક રહેલો છે?
ઉત્તર-ભૂલાવાના સ્વભાવવાળો દેને પ્રિય હેવાદિ !
૧૧
