Page Text
________________
४७
કર્મગ્રંથ ભાગ-૧
અસ્થિર નામકર્મ :- જે કર્મના, ઉદયથી જીવોના શરીરને વિષે-જીભઅંગોપાંગ- વગેરે અસ્થિરતા રુપ પ્રાપ્ત થાય છે તે અસ્થિર નામકર્મ કહેવાય છે.
અશુભ નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોના શરીરને વિષે નાભિ નીચેના અવયવો જે પ્રાપ્ત થાય તે અશુભ નામકર્મ કહેવાય છે.
દુર્ભગ નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોનું શરીર રૂપવાન હોય- દેખાવડો હોય જોવા બોલાવવાનું મન થવું જોઈએ છતાં પણ તેની સામે જોવા કે બોલાવવાનું મન ન થાય તે દુર્ભગ નામકર્મ કહેવાય છે.
દુસ્વર નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવોનો કંઠ (સ્વર) સુંદર મધુર ન હોય તે દુસ્વર નામકર્મ કહેવાય છે.
અનાદેય નામકર્મ :- જે કર્મને ઉદયથી જીવો સાચું બોલતા હોય ભગવાનની આજ્ઞા મુજબ પ્રરૂપણ કરતા હોય એવા વચનોને પણ સાંભળવા કે ગ્રહણ કરવા યોગ્ય ન લાગે તે અનાદેય નામકર્મ કહેવાય છે.
અયશ નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જીવો સારું કાર્ય સારાભાવથી તન-મન પરોવીને કરવાં છતાં તેનો અપયશ જ ફેલાય અર્થાત અયશ મળતો હોય તે અયશ નામકર્મ કહેવાય છે.
ગોત્ર કર્મ :- જેનો ઉદય આત્માને ઉચ્ચ-નીચ કુળને વિષે જન્મ અપાવે તે ગોત્ર કર્મ કહેવાય છે. આ કર્મ કુંભાર જેવું છે, કારણ કે કુંભાર સારા નરસા અનેક પ્રકારના ઘડાઓ બનાવે છે તેની જેમ સારા નરસાપણું પ્રાપ્ત કરાવે તે ગોત્ર કર્મ કહેવાય છે.
(૧) ઉચ્ચગોત્ર : ધર્મ અને નિતિના રક્ષણ કરવાના કારણથી જે કુળની ચિરકાળ પ્રસિદ્ધિ થયેલી હોય તે ઉચ્ચગોત્ર કર્મ કહેવાય છે.
(૨) નીચ ગોત્ર : અધર્મ-અનિતિના કારણથી જે કુળની ચીરકાળ પ્રસિદ્ધિ થયેલી હોય તે નીચગોત્ર કહેવાય છે.
અંતરાય કર્મ :- આત્માની દાનાદિ શક્તિઓ રુપ જે ગુણો તેમાં વાત કરનાર તે અંતરાયકર્મ કહેવાય છે. આ કર્મ ભંડારી સરખું છે તેના પાંચ ભેદ છે. (૧) દાનાંતરાય (૨) લાભાંતરાય (૩) ભોગવંતરાય (૪) ઉપભોગાંતરાય (પ) વિર્યાતરાય
દાનાંતરાય : દાન આપવાની સામગ્રી હોય, સામે સુપાત્ર કે પાત્ર હોય, દાનના ફળને જાણતો હોય છતાં પણ આપવાનો ઉત્સાહ એટલે મન પેદા ન થાય તે દાનાંતરાય કર્મ કહેવાય છે. - લાભાંતરાય - દાતા ઉદાર હોય, દાતાને ઘેર વસ્તુ હોય યાચકમાં કુશળપણું હોવા છતાં પોતે ધાર્યો એવો લાભ શક્તિ મુજબનો ન મેળવી શકે તે લાભાંતરાય કર્મ કહેવાય છે.
ભોગવંતરાય - એકવાર ભોગવવા યોગ્ય સામગ્રી હોવા છતાં, ભોગવવાની શક્તિ હોવા છતાં તે સામગ્રીનો ભોગવટો ન થાય તે ભોગાંતરાય કર્મ કહેવાય
ઉપભોગવંતરાય - વારંવાર ભોગવવા યોગ્ય સામગ્રી હોવા છતાં, શક્તિ હોવા
| SR No. | 023076 |
| Book Title | Karmgranth 1 Vivechan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Narvahansuri |
| Publisher | Padarth Darshan Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 62 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |