________________
મુની શ્રી રત્નાકરવિજય
પ્રવચનાંક : ૧
अथ श्री सुव्रतस्वामिजिनेन्द्रस्याञ्जनद्युतेः । हरिवंशमृगाङ्कस्य तीर्थे सञ्जातजन्मनः ॥
૧૧ રવિવાર
*
અષાડ સુદ ૧૦
અનંત ઉપકારી કલિકાલસર્વજ્ઞ આચાર્ય ભગવન્ત શ્રીમદ્ વિજયહેમચન્દ્ર સૂરીશ્વરજી મહારાજાએ ‘ત્રિષષ્ઠિ શલાકાપુરુષ' નામના ગ્રન્થની રચના કરી છે. તેમા દસ પોં છે. તેમાં તેઓશ્રીએ સાતમા પર્વમાં જૈન દૃષ્ટિએ રામાયણની રચના કરી છે. આપણે મુખ્યત્વે તે રામાયણને નજરમાં રાખીને, સાથે સાથે અજૈન રામાયણોના પણ કેટલાક પ્રસંગો લઈ તે અને તે સિવાય લોકમુખે ચઢેલી રામાયણની વાતો પણ આવરી લઈ ને આપણે આ પ્રવચનોમાં વિચારણા કરીશું. આ ચાતુર્માસના રવિવારોમાં આપણે શક્ય તેટલા વધુ પ્રવચનો દ્વારા અનેક વાતો વિચારશું.
રામાયણ : શ્રેષ્ડ ગ્રન્થ
વર્તમાન પરિસ્થિતિ અત્યંત ભયંકર બનતી ચાલી છે. પ્રત્યેક માનવ આ પરિસ્થિતિમાં જકડાઈ ગયો છે. પ્રત્યેક આર્ય મૂંઝવણમાં મુકાઈ ગયો છે. આ વિષમ પરિસ્થિતિના નિવારણનો, તેમાંથી ઊગરવાનો રામબાણ ઇલાજ જો કોઈ હોય તો તે * રામાયણ જેવો મહાગ્રન્થ જ છે. એનાથી પ્રત્યેક માનવ શાંતિ પામી શકે છે. આ વિશ્વમાં હજારો ધર્મગ્રન્થો વિદ્યમાન છે છતાં રામાયણ અનેક દૃષ્ટિએ ઉત્તમ ગ્રન્થ છે. રાવણના જીવનથી શરૂઆત પામતું આ રામાયણ રામચન્દ્રજીના મોક્ષ સુધીની વાતો રજૂ કરે છે. આ બધી વાત મારે તમને કરવી છે. છેલ્લા દસ વર્ષથી આ રામાયણ ઉપર દર રવિવારે પ્રવચનો કરું છું. મુંબઈના આ ચાતુર્માસમાં પણ તમારી સમક્ષ દર રવિવારે આના ઉપર જ વાતો કરવી છે. પરંતુ એ બધું જણાવતાં પહેલાં આપણા આ આર્યાવર્તની સ્થિતિ કેવી ભવ્ય હતી તે વાત કહેવા માગું છું.
રામાયણની પૂર્વભૂમિકા
ત્રિકાળજ્ઞાની સર્વજ્ઞ પરમાત્માએ વર્તમાનકાળને ‘અવસપ્પણી' નામ આપ્યું છે. આ કાળમાં જીવોના આયુષ્ય, બળ, મેધા, પ્રતિભા વગેરે તો ક્રમશઃ ક્ષીણ થત જશે જ, પરંતુ એનું આંતરસૌંદર્ય પણ ક્રમશઃ હણાતું જશે. તત્ત્વજ્ઞાનના સૂક્ષ્મ તત્ત્વોની પાચનશક્તિ અને સમજશક્તિ પણ ધીમે ધીમે હાસ પામતી જશે.
એક સમય હતો; જ્યારે હજારો રાજાઓ એક સાથે સમગ્ર સંસારનો પરિત્યાગ કરતા; પોતાના જીવનનું સાફલ્ય આંખતા.
‘રામાયણ’ એટલે રામાયણ પ્રમુખ અને ધર્મશાસ્ત્રો કે જે આત્માને . નોક્ષલક્ષી
બનાવે છે.