________________
પ્રવચન બીજું
કહેવડાવે છે કે, “જે તમે મને સ્વીકારો તો હું તમને આગ શાંત કરવાના ઉપાયરૂપ “અ શાળી વિદ્યા” બતાવું, અને મારા પતિ પાસે રહેલું સુદર્શન ચક્ર પણ તમે પ્રાપ્ત કરી શકશો.”
આ વાત સાંભળીને રાવણ વિભીષણને કહેવા લાગ્યા : “રે ! વિભીષણ! જે તો ખરો! આ નારી કેટલી નિર્લજજ છે? મને કહેવડાવે છે કે, મને સ્વીકારીને આગ શાંતિનો ઉપાય અને સુદર્શન ચક્ર, બને ચીજો પ્રાપ્ત કરો.” વિભીષણ! એ નારીને જણાવી દો કે પવિત્ર રાક્ષસકુળને કલંક લાગે તેવું કામ રાવણ કદિ નહિ કરે.”
રૂપરૂપના અંબારસમી એક રાણી સામે ચાલીને આવતી હોય છતાં પોતાના કુળના ગૌરવને યાદ કરીને તેને નકારી નાંખનારા રાવણને અધમ કહેવો કે મહાત્મા ? એ હવે તમે જ વિચારજે.
પણ રાજનીતિજ્ઞ વિભીષણે તો રાવણની વાતને અવગણીને ઉપરંભા રાણીની તીને સંમતિ આપી દીધી કે, “તારી રાણીની વાત અમને મંજુર છે.” તી પાસેથી આ સમાચાર મળતાં ઉપરંભા રાવણ પાસે આવી જાય છે અને “આશાલી વિદ્યા” વગેરે આપી જાય છે.
ઉપરંભા પાસેથી મળેલી વિદ્યા અને કેટલાક અમોધ શસ્ત્રને લીધે રાવણ અગ્નિની ખાઈને શાન કરે છે; અને કુબેર રાજાને જીવતો પકડી લેવામાં સફળતા મેળવે છે. કુબેર રાવણનું શરણ સ્વીકારે છે, એટલે તેનું રાજ્ય રાવણ તેને સાપી દે છે. તે પછી ઉપરંભાને રાવણ કહે છે કે, “તેં મારી પાસે જે ભોગસુખની માંગણી કરી છે, તે ખૂબ જ અનુચિત છે. વળી તે મને વિદ્યાપાઠ આપ્યો, માટે તું મારી વિદ્યાગુરુ પણ બની છે. માટે બીજો કોઈ વિકલ્પ ન કરતાં સન્નારીને છાજે એવું જીવન જીવવા લાગી જ, અને તારા પતિની સેવામાં જ પરાયણ બન. રાકુળ જેવા મહા–પવિત્ર કુળને પરસ્ત્રીગમનનું પાપ કરીને કલંકિત કરવાને હું કદાપિ તૈયાર નથી.”
રાવણના વચનો સાંભળીને ઉપરંભાનો કામાગ્નિ શાન્ત થઈ ગયો. આવા હતા પરસ્ત્રીગમન–ભીરુ રાવણ!
રાવણની ભીષ્મપ્રતિજ્ઞા
રાવણની મહાનતાને જણાવનારો “જૈન રામાયણમાં બીજો પણ એક સુંદર પ્રસંગ આવે છે.
એકવાર રાજા ઈન્દ્ર સાથેના મહાયુદ્ધમાં વિજેતા બનીને રાજા રાવણ લંકા તરફ પાછા જઈ રહ્યા હતા. ત્યાં રસ્તામાં અનન્તવીર્ય નામના વીતરાગ કેવલી ભગવંતના તેમને દર્શન થયા. પોતાની જાતને ધન્ય માનતા રાવણ તેમની પાસે ગયા. વંદના કરીને કેવલી–ભગવંતની ધર્મદેશના સાંભળી.