________________
૨૮૪
પ્રવચન નવમું જો પુણ્યનો ઉદય હોય તો બેકના પટાવાળાને પણ લૉટરીમાં લાખ રૂપિયાનું ઈનામ લાગી રય. બેકના મેનેજરે ય રૂપિયાની ટિકિટ લીધી હોય તો ય તેને ઈનામ ન મળે અને પટાવાળાને મળી જાય. તે વખતે મેનેજર એને કહે કે “ચલ ચલ તું તો પટાવાળો છે. તને શેનું ઈનામ લાગે? ઈનામ લાગે તો મને જ લાગે.” તો એવું ચાલી શકે ખરું?
ઈનામ લાગવું ન લાગવું એ તો ભાગ્યની વાત છે! એમાં કાંઈ મેનેજરને જ લાગે અને પટાવાળાને નહિ એવો કોઈ નિયમ નથી.
દશરથની ભાગ્ય લીલા લેર કરતી હતી એટલે દશરથના વિષયમાં પણ એવું જ બન્યું.
બી અનેક રૂપવાન ધનવાન રાજકુમારોને પડતાં મૂકીને કેકેયીએ દશરથના ગળામાં જ વરમાળા નાંખી દીધી. આ જોઈને બીજા રાજાઓને તેમાં પોતાનું અપમાન લાગ્યું. અને.
સ્વયંવર મંડપમાં હાહાકાર મચી ગયો! તમામ રાજકુમારોએ મ્યાનમાંથી તરવારો ખેંચી નાંખી. શુભમતિ રાજને કહ્યું, “શું આવું ચાપમાન કરાવવા માટે તમે અમને બધા ય ને તમારી દીકરીના “સ્વયંવરમાં આમન્યા હતા? શું બન્યું છે; એ દશરથમાં? તે તમારી પુત્રી અને પોતાના વર તરીકે પસંદ કર્યો?”
સબૂર.” દશરથે પડકાર ફેંકતા કહ્યું, “તમારી જીભડી સલામત રાખે. હું કોણ છું? એ તો હમણાં જ નક્કી થઈ જશે. ફાત્રિયો લવારા કરતા નથી; એ તો ખાંડાના ખેલ ખેલીને જ જય-પરાજ્યનો નિર્ણય કરી લેતા હોય છે. ચાલો, આવી જાઓ. મારી સાથે; આપણે ખરાખરીનો ખેલ હમણાં જ ખેલી લઈએ; કોણ વામણો છે અને કોણ વિરાટ છે? એવો નિર્ણય આ જ પળે મેળવી લઈએ.” રાજકુમારે સાથે દશરથનું યુદ્ધ અને દશરથને વિજય
મર્દાનગીની રંગ-છોળ ઉડાડતી વાણીને સાંભળતાં જ કૈકેયીનાં રૂંવેરૂંવે આનંદ વ્યાપી ગયો. રાજા શુભમતિ પણ આવા જમાઈને પામીને આનંદમાં આવી ગયા. તેઓ દશરથના પક્ષે આવી ઊભા હતા.
બાજુમાં રથ ઊભો હતો. કેકેયી સારથિ બની ગઈ અને રથને દોરી લાવી. દશરથ રથમાં ચડી ગયા. અને ભયંકર તુમુલ યુદ્ધ થયું. સ્વયંવર મંડપ જાણે મોતનો ઘાટ બની ગયો. બાણો ઉપર બાણો છૂટતા ગયા.
રાજકુમારોના અનેક બાસો નિષ્ફળ થતા ગયા. કેકેયીએ તો કમાલ કરી નાંખી. એને એવું પૌરસ ચઢયું અને એણે રથને એવો ઘુમાવવા માંડયો કે ધસી આવતા
