________________
રામાયણમાં સંસ્કૃતિને સંદેશ
૨૮૧
આજે જિજીવિષા [જીવવાની ઈચ્છા કોને નથી? જિજીવિષાને કારણે જ લોકો પરદેશમાં ઓપરેશન કરાવવા દોડે છે ને? લોકોની ધન અંગે જેવી વૃત્તિ છે તેના કરતાં પણ જીવવાની ઈચ્છા વધુ તીવ્ર નથી શું? આ જગતમાં સૌથી મોટી વ જિજીવિષા છે. એની ખાતર માણસ બધું જ કરી છૂટવા તૈયાર હોય છે. માનવ પોતાની જીવવાની ઈચછાના કારણે ક્યારેક બીજનાં પ્રાણ સુદ્ધાં લઈ લેવા તૈયાર થઈ જતા હોય છે. અકબર અને બિરબલ
એકવાર અકબર અને બિરબલ વાતો કરતા હતા. તે વખતે પોતાના નાનકડા બચ્ચાને અત્યંત વહાલ કરતી એક વાંદરીને રાજા અકબર જુએ છે. અકબર બિરબલને કહે છે: “વિરવ! ટેવ તો સહો, યદુ વંશ અને વને જો વિતતા ગર करती है ! लगता है कि अवसर आने पर शायद वो उसके लिये अपना प्राण भी રે રેવે”
બિરબલ અકબને કહે છે: “હાંપનારું! સાપની જતી હોતી હૈ. સમી जीवको अपने पर जो प्यार होता है वह दूसरे कीसीके उपर नहीं होता । अपनी आत्माको बचाने के समय बंदरी अपने बच्चे को भी छेड देगी।
અકબર કહે છે: “જૈસા નહીં હું સત્તા” ત્યારે બિરબલ કહે છે: “grદ્ર ! અવસર ઘર વાત !”
તે પછી એકવાર બિરબલ વાંદરીને તેના બચ્ચાની સાથે નીકના પાણીમાં નાંખી દે છે. અને નીકના પાણીમાં ધીરે ધીરે વધારો કરે છે. વાંદરી પોતાના બચ્ચાને કેડમાં લઈને ઊંચી ઊભી રહે છે. ફરી પાણીનો વધારો કરવામાં આવે છે. એટલે વાંદરી પોતાના બચ્ચાને માથા ઉપર લઈને ઊભી થતી જાય છે. પુન : પાણીની વૃદ્ધિ થતાં, પોતાનો પ્રાણ જોખમમાં સમજીને પોતાના બચ્ચાને જ પાણીમાં નાંખી દઈને, વાંદરી તેની ઉપર ચડી જાય છે અને એ રીતે પોતાનો પ્રાણ બચાવે છે.
બાજુમાં જ ઊભેલા અકબરને બિરબલે જણાવેલી વાત હવે ખૂબ જ સાચી લાગી. સૌથી વધુ પ્રેમ પોતાની જાત ઉપર
જ્યારે ઘરમાં ભયંકર આગ લાગી ગઈ હોય એ વખતે પત્ની ઘરમાં રહી ગઈ હોય. બંબાવાળો કહેતો હોય કે “શેઠ! સ્ત્રીને બચાવી લેવા માટે ઘરમાં જશો તો તમે જ ભણ્ થઈ જશો.” આવા સમયે શું પુરુષ પત્નીને બચાવવા અંદર જશે ખરો? ત્યારે તો તે એમ વિચારશે કે, “જીવતો નર ભદ્રા પામે.”
