________________
પ્રવચન નવમું
હેય ? તેમાં ચાર પાંચ સારા માણસે હોય તેા પણ એના ઉપર આ દેશનું રાજ ચાલી શકવાનું નથી. અને એવા સારા ગણાતા માણસાને પણ બાકીના ચૂંટાયેલા માણસા કામ કરવા દે કે કેમ, એ મેટો સવાલ છે.
૨૭૮
જગતમાં સર્વત્ર પુણ્યના પ્રભાવ
અને રાજાએ પ્રજના પ્રેમી હતા. આથી જ નાનકડા દશરથની સાથે તેના મંત્રીઓ રંગે રમ્યા નથી.
પૂર્વના કાળમાં પ્રાય મંત્રી
આમાં દશરથનું પુણ્ય પણ કામ કરતું હતું. એક માસના બાળક દશરથ રાજા બની શકયા તે પ્રચંડ પુણ્ય વગર બન્યું હશે? સામાન્ય રીતે પુણ્ય વગર જગતમાં ક્યાંય કશું જ ચાલતું નથી.
જે પુરુષાર્થથી જ, બધું ચાલતું હોત તો આજે ચાર કરોડ શિક્ષિત બેકાર કેમ ૨ખડે છે? એમાં કેટલા ય યુવાનોને અમના મા-બાપાએ પેટે પાટા બાંધીને ભણાવ્યા હશે!! કેટલાંક કદાચ ‘ફોરેન રીટર્ન’ પણ હશે!। છતાં આમ કેમ?
હવે તેા એ ભણેલા બેકારોને ભથ્થું આપવાનું પણ સરકાર વિચારી રહી છે. શું શિક્ષિતાની આવી સ્થિતિ એમના કાચા પુણ્યનું જ પરિણામ નથી?
જગતમાં પુણ્ય વગર એક ડગલું ય ભરી શકાતું નથી. જ્યારે આજના માનવ પુણ્ય-પાપને ‘હમ્બગ’ કહેવા લાગ્યા છે!! આર્ય દેશની આ કેવી કમનશીબી છે! પુણ્યે રેતીમાં ય નાવ સડસડાટ ચાલે
એક મારવાડીના દીકરો. ખાવાનાં ય એને ફાંફાં હતા. એક વાર ભમતા ભમતા રાજસ્થાનની કોઈ તીર્થભૂમિની ધર્મશાળાએ જઈ ચડ્યા. દયાળુ મુનીમે એની વાત સાંભળીને એક માસના આઠ આનાના પગાર પેટે રાખી લીધા. પણ સાંજ પડતાં જ એ છેારાને રજા આપવી પડી, કેમકે એ સાવ અણુ નીકળ્યા. યાત્રિકાનાં ગાદલાં, વાસણાની નોંધ કરતાં પણ તેને આવડતું ન હતું. તેા ય દયાળુ મુનીમે પૂરા આઠ આના આપીને વિદાય આપી.
વર્ષો વીતી ગયાં. કાળપુરુષે પડખું બદલ્યું. અને એક હી એ યુવાન મારવાડી રોજ લાખા રૂપિયાની હારજીત કરતા મુંબઈના પ્રથમ પંકિતના શ્રીમંત બની ગયો. ૠણથી મુકત થવા માટે એણે પેલી ધર્મશાળાને એક લાખ રૂપિયાનું દાન કરીને એના જીર્ણોદ્ધાર કર્યો હતા.
પણ આ શેઠ આજે ય એવા ને એવા જ અભણ હતા. ચેકબુકનાં પાનાંઓ ઉપર સહી કરવા માટે ઘૂંટી ઘૂંટીને સહી શીખ્યા હતા એટલું જ માફ.
આજે તો ભણશે નહિ તા ખાશે શું? એવા વિચારો વ્યાપકથવા લાગ્યા છે. આ શેઠ તા એક પણ પૈસાના ઇન્કમટેક્ષા ભરતા નહિ. પુણ્યના યોગે એનું નાવ રેતીમાં ય સડસડાટ ચાલવા લાગ્યું હતું.