________________
૨૬૪
પ્રવચન નવમું
સૂક્ષ્મના બળની તાકાત ઉપર ત્રણ વકતાઓનુ ઉદાહરણ
જેની પાસે સૂક્ષ્મનું બળ હોય છે એક ઉદાહરણ આપું.
એને કેવો પ્રભાવ હોય છે એનું તમને
એક સભા છે. તેમાં એક વકતા ભાષણ કરવા આવે છે. દસ હજાર માણસાની એ સભામાં અત્યન્ત કોલાહલ મચેલા છે, એને શાન્ત કરવા માટે વકતા ખૂબ રાડો પાડે છે: “શાન્ત રહા... શાન્ત રહેા.” દસ મિનિટ બાદ સભા માંડ માંડ શાંત રહે છે.
હવે બીજો એક વકતા આવીને ઊભા રહે છે. ઘોંઘાટ કરતી સભાને શાન્ત કરવા માટે એ પેાતાના જમણેા હાથ જ ઊંચા કરે છે અને સભા એકદમ શાત થઇ જાય છે. હવે ત્રીજો વકતા આવે છે. એના આગમન પૂર્વે સભામાં ભયંકર ગરબડ મચેલી હતી. પણ જેવા એ આવીને સ્ટેઈજ ઉપર ભાષણ કરવા ઊભા થાય છે કે તુરત જ, એને જોતાંની સાથે જ સભા એકદમ શાંત થઈ જાય છે.
•
બાલા ...આ ત્રણેમાં સૌથી વધુ સ્થૂલનું બળ કોની પાસે છે ? પહેલા વકતા પાસે જ! એની પાસે રાડો પાડવા વગેરેનું સ્થૂલબળ છે. પરંતુ એ સ્થૂલ બળથી લોકો ઝટ ફ્રાંત થતા નથી. એનાથી ચડિયાતા વકતા છે; બીજા નંબરા. જેના હાથ ઊંચા કરવા માત્રથી સભા શાન્ત થાય છે. કારણ એની પાસે સૂક્ષ્મનું બળ વધુ છે. અને ત્રીજા વકતા પાસે સૌથી વધુ સૂક્ષ્મનું બળ છે. આથી જ એના આગમન માત્રથી જ સભા સુરત શાન્ત થઈ જાય છે. બે પ્રકાસ્સુ જીવન તા ન જ જીવાય
મુનિજનાએ સૂક્ષ્મનું બળ ઉત્પન્ન કરવા માટે પોતાના જીવનની ભૌતિક વાસનાઓનું – કામનાઓનું બલિદાન આપ્યા વગર છૂટકો જ નથી. જો સંસારત્યાગીઓ પોતાની અનેક પ્રકારની ઈચ્છાઓ – કામનાઓને નાશ નહિ કરે તે જગતનું કલ્યાણ તેઓ કરી શકે એ શક્ય જ નથી.
બે પ્રકારનું જીવન [ડ્યુઅલ કેરેકટર] જીવવું એ મુનિઓને માટે નિતાંત અયોગ્ય છે.
જો કોઈ સાંસારત્યાગી વ્યકિત બહારના દેખાવનું જીવન ખૂબ સુંદર જીવતી હોય અને અંદરખાને ક્રોધ અને કામ વગેરેના વિષયમાં અનુચિત રીતે વર્તતી હોય તા શું તેવું બે પ્રકારનું જીવન જીવવું ઉચિત છે ખરું? આવું માયાવી જીવન જીવનારાઓ કદી વાસ્તવિક પર કલ્યાણ કરી શકશે ખરા ? જગતને ઉપદેશ દેવા માત્રથી કામ નહિ ચાલે. જગતના સાચા કલ્યાણ માટે તે જીવનમાં સાચી રીતે વિશુદ્ધિનું ઉત્પાદન કરવું જ રહ્યું.
