________________
પૂજ્યપાદ મુનિરાજ શ્રીમદ ચન્દ્રશેખરવિજ્યજી મહારાજ સાહેબે મુંબઈ ખાતે, લગભગ દસ હજારની વિરાટ માનવમેદની સમક્ષ રામાયણનું આમું પ્રવચન કરતાં, પવનંજ્ય દ્વારા અંજનાને થયેલા અન્યાય ભર્યો ત્યાગ છતાં એ ત્યાગની પાછળ પણ આર્યસંસ્કૃતિને નવો દ્રષ્ટિકોણ, બાવીશ વર્ષના દીર્ધકાળ સુધી અંજનાને પતિનો વિરહ, યુદ્ધમાં પ્રયાણ કરતાં અંજનાને પતિનું દર્શન અને એની અપાર આંતરવ્યથા, પવનંજ્યની ઘોર અવગણના છતાં અંજનાની સર્વદા કર્મને જ દોષ દેવારૂપ અનુપમ વિનમ્રતા, અંજનાનું હૃદયવિધરક આકંદ, માનસરોવરને તીરે સાંજની શાન પળમાં ચક્રવાકના વિરહાનલમાં બળતી ચક્રવાકીની તીણી ચિચિયારીઓમાંથી પવનજ્યને લાધતું હૃદયપરિવર્તનનું વિચારબિન્દુ, પવનંજ્યનું પુનરાગમન, પરપુરષ પ્રહસિતને જોતાં જ અંજનાના સ્વસતીત્વને દીપાવે તેવા મુખબોલ, પવનંજ્યને પશ્ચાત્તાપ અને અંજના સાથેનું મિલન, એ મિલનમાંથી પુન: સર્જાતી દુ:ખની દર્દભરી અને દિલદ્રાવક કહાણી, સાસુ દ્વારા અંજનાને તિરસ્કાર અને ગૃહબહિષ્કાર, પિયરમાંથી પણ પુત્રીને પ્રાપ્ત થતો ધિક્કાર અને જાકાર, અનરાધાર રડતી નિરાધાર અંજના| વસંતા સાથે વન પ્રયાણ, અચાનક પ્રાપ્ત થતું મહાત્મા અમિતગતિનું અનુપમ દર્શન, મહાત્માને ઉપદેશ દ્વારા લાધતી અપૂર્વ ચિત્તશાંતિ અને જિનધર્મપ્રાપ્તિ, ગુફામાં હનુમાનને જન્મ, પ્રતિસૂર્યનું આગમન, સહુનું હનપુરમાં ગમન, યુદ્ધમાંથી પાછા આવતા પવનંજયને અંજનાની હકાલપટ્ટીની વાત સાંભળતા ભયંકર આઘાત, અંજનાની શોધ માટે ભટકતો પવનંજ્ય, મૃત્યુ-પ્રાપ્તિ કાજે પવનનો નિરધાર, ભડકે બળતી ચિતામાં ભૂતવનમાં ભસ્મીભૂત થવાની પવનની તૈયારી અને અને અંજનાનું સુખદ મિલન, વગેરે પ્રસંગોની ખૂબ જ હૃદયંગમ અને ભાવવાહી રીતે રજૂઆત કરી હતી.
પ્રસંગોપાત્તા, સમાજમાં ચાલતી મિથ્યા આક્ષેપબાઓ દ્વારા “નિર્દોપ ખૂનોને કારણે કટુતમ બનેલા માનવ-જીવન, પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિમાં દીર્ધદશિતા કેળવીને લાભનુકસાનોનું સરવૈયું કાઢવાનો આર્યવર્તનો આદર્શ, લોકજીવનમાં વ્યાપક બનતી જતી ભ્રષ્ટતાઓની સચોટ વાતો, સુખને વધારવા અને દુ:ખને ઘટાડવાને કમનીય કીમિયો, સંસારમાં વંઝાતા આઘાત અને પ્રત્યાઘાતોના વાયરા વચ્ચે ય પોતાથી અધિક દુ:ખીને જોઈને જીવનમાં “એડજસ્ટ' થઈ જવાનું એલાન, મનના ‘વેકયુમીને પૂરી દેવા માટે શુભમત્રના જાપ અને ઈશભકિતને શુભ માર્ગ, લોકશાહીના એટમ બોમ્બની અંગ્રેજોની ભેટ ઉપર કારમી મમતાને કારણે આર્યપ્રજાનું પરમ્પાર અહિત, ‘ટયૂબવેલો'ની પ્રવૃત્તિ દ્વારા લાભને બદલે ઘોર ગેરલાભનું તર્કબદ્ધ નિરૂપણ, આવર્તની દીર્ધદશિતા ઉપર સીતાજીના દાસી સાથેના સંવાદનું સુંદર દ્રષ્ટાન્ત, એલોપેથી અને આયુર્વેદના વિજ્ઞાનની ભેદરેખા, વગેરે મુદ્દાઓ અંગે વિશિષ્ટ વિશ્લેષણ કરતી, પુષ્પમાંથી નીકળતી પરાગની જેમ સાધુતામાંથી પ્રસરતી સાધના દ્વારા તદન સાહજિક રીતે સુષ્ટિને સન્માર્ગ ચીંધતી, તનના તાપ, મનનાં પાપ અને જીવનના સંતાપને સંહરી લેતી, ગંગાના કલકલ વહી જતા નીરના શાન્ત અને પ્રશાન્ત નિનાદની યાદ અપાવતી, પીયૂષવષિણી, પૂજ્યપાદશીની પુનિત પ્રવચનધાર પુરય અવતરણ અહીં આપવામાં આવ્યું છે. શ્રીપાળનગર, મુંબઈ-૬
- મુનિ ભાનુચન્દ્રવિજય તા. ૧૮-૮-૭