________________
૧૯૮
પ્રવચન સાતમું
વર્ણસાર્ય અને વૃત્તિસકયું નહિ હોવાથી જ સહુ રોટલો રળી શકતા; સહુ સુખેથી જીવતા. આનું જ નામ જે સમાજવાદ હોય તો એ સમયમાં સમાજવાદ પૂરબહારમાં જીવંત હતો. વર્તમાન પરિસ્થિતિનું વિષમ ચિત્ર
વર્તમાન સ્થિતિનું ચિત્ર અત્યંત દુઃખદ છે. એનું મુખ્ય કારણ વર્ણનું અને વૃત્તિનું (ધંધાનું) સાંકર્યા છે; કેમકે આ બન્નેય સાંÁના કારણે બીજ બગડી ચુક્યું છે. બીજ બગડવાથી વારસાગત મળતા રહેતા તૈયાર સંસ્કારો બગડી ચૂક્યા છે. આથી જ ખેડૂતના દીકરાને ખેતીનું શિક્ષણ લેવું પડે છે! વેપારીનો દીકરો બી. કોમ થવા માટેની પરીક્ષા આપવા બેઠો છે ! જાણે કે સરસ્વતીજી ભણવા બેઠા!
વળી રોજી રળવાના નવા પ્રકારના જે ધંધાઓ ઉત્પન્ન થયા છે તે વંશ વારસાગત ચાલતા ન હોવાથી પણ ભયાનક બેકારી ફેલાવા લાગી છે.
વકીલનો દીકરો વકીલ જ બને તેવું નથી.
ડૉકટરના દીકરાને ડૉકટર બનવું હોય તો સ્વબળ લગાવીને તબીબી પરીક્ષાઓ પસાર કરવી જ પડે.
શિક્ષકના દીકરાને વારસામાં જ શિક્ષણપણું મળી જતું નથી.
ટૂંકમાં એમ જરૂર કહી શકાય કે વર્ણ અને વૃત્તિનો ભેળસેળ થવાથી બીજ બગડ્યું છે, અને બીજ બગડવાથી વારસાગત સંસ્કારો, કલા, કૌશલ વગેરે ખતમ થયાં છે; એથી જ ભારતીય પ્રજાજનોમાં બેકારીનો વિરાટ ફાટ્યો છે. હું તો કહું છું..બીજ બચાવો
જે બીજગત સંસ્કારોની હજી પણ રક્ષા નહિ કરાય અને એના બગાડને ઉત્પન્ન કરતી બાબતોને જ ઉત્તેજન અપાયા કરાશે તો બેકારી, ગરબી વગેરે પ્રજાનાશક અનિષ્ટોનું કદી પણ નિવારણ તો નહિ થાય પરંતુ એ અનિષ્ટોમાં વર્ષોવર્ષ ધરખમ વધારો થતો જ રહેશે.
કોઈ રાજકારણી પુરષ બૂમો પાડીને કહે છે; “લોકશાહી બચાવો.” કોઇ વળી કહે છે કે દેશને સામ્યવાદથી બચાવો.”
કોઈ કહે છે કે, પ્રત્યાઘાતીઓથી કે મૂડીવાદીઓથી બચાવો.”
હું તો એક જ વાત મુખ્યત્વે કહેવા માંગું છું કે, “સૌ પ્રથમ તો બીજ બચાવો.” રે! ગઘેડાની ઓલાદ સુધારવા માટે પણ સરકાર લાખો રૂપીઆ ફાળવી શકતી હોય. ઘોડાની રેસમાં જોડાવવા માટેના વાછડાની પસંદગી કરતી વખતે તેની સાતમી પેઢી
